นกเงือก thailand

ที่มา http://www.youtube.com/watch?v=V4zf1K3deL4

สภาพอากาศแปรปรวนภัยคุกคามนกเงือกไทย

สภาพอากาศที่แห้งแล้งผิดปกติเกิดขึ้นในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วยขาแข้ง จ.อุทัยธานี เมื่อปีที่ผ่านมา ทำให้ลูกนกเงือกลืมตาขึ้นมาดูโลกลดลงจนเห็นได้ชัดจากงานวิจัยของมูลนิธิ ศึกษาวิจัยนกเงือก คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล ซึ่งมีการรายงานสถานการณ์นกเงือกไทย เมื่อวันที่ 13 กุมภาพันธ์ที่ผ่านมา วันรักนกเงือก ณ บริเวณสวนนกเงือก คณะวิทยาศาสตร์ มหิดล
ผศ.ดร.วิจักขณ์ ฉิมโฉม เลขาธิการมูลนิธิศึกษาวิจัยนกเงือก สันนิษฐานว่า สถานการณ์นี้อาจเกิดจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ ในปีที่แห้งแล้งได้ส่งผลให้เมล็ดไม้หรือผลไม้ในป่าอาหารของนกเงือกลดน้อยลง ทั้งตาเสือ ยางโอน และไทร ซึ่งมีความสัมพันธ์กับพฤติกรรมการขยายพันธุ์นกเงือก หากสภาพแวดล้อมไม่พร้อม อาหารไม่พร้อม นกเงือกตัวเมียจะไม่เข้าทำรัง ซึ่งฤดูผสมพันธุ์ของนกเงือกเริ่มตั้งแต่กุมภาพันธ์ถึงมิถุนายนของแต่ละปี หรืออาจเกิดปัจจัยวัฏจักรธรรมชาติจะมีปีที่ผลไม้ดกและปีที่ไม่ออกดอกออกผล แม้งานวิจัยนี้ไม่ได้ติดตามเรื่องโลกร้อนโดยตรง แต่ที่เขาใหญ่ทั้งฝั่งตะวันตกและตะวันออก เรามีพื้นที่ศึกษาการออกดอกและผลของต้นไม้ อาหารของนกเงือก จากรายงานพบสภาพอากาศแห้งแล้งลงและปริมาณฝนลดลงอย่างต่อเนื่อง ส่งผลให้ต้นไม้ไม่สมบูรณ์ แม้ปีที่แล้วฝนตกหนักเกิดมหาอุทกภัยใหญ่ในไทย แต่ในป่าไม่มีผล
และเมื่อมาดูสรุปงานวิจัยนั้น นกเงือกในอุทยานฯ เขาใหญ่ พบ 4 ชนิด คือ นกกก นกเงือกกรามช้าง นกเงือกสีน้ำตาลคอขาว และนกแก๊ก จากการวิจัยและอนุรักษ์ต่อเนื่องถึงปัจจุบัน รวม 30 ปี พบต้นไม้ที่เป็นโพรงรังนกเงือกทั้งหมด 283 ต้น เป็นโพรงที่นกใช้ได้ 199 โพรง ประมาณ 70% มีลูกนกเงือกออกสู่ธรรมชาติรวมทั้งสิ้น 1,867 ตัว เฉพาะปี 2554 ได้ลูกนกเงือก 138 ตัว ซึ่งกล่าวได้ว่าจำนวนประชากรนกเงือกอยู่ในระดับที่อุ่นใจได้
แต่หากติดตามสถานภาพนกเงือกในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วยขาแข้ง จ.อุทัยธานี พบนกเงือก 6 ชนิด คือ นกกก นกเงือกคอแดง นกเงือกกรามช้าง นกเงือกกรามช้างปากเรียบ นกเงือกสีน้ำตาล และนกแก๊ก พบต้นไม้ที่เป็นโพรงรังทั้งหมด 228 ต้น เป็นโพรงที่นกเงือกใช้ได้ 115 โพรงรัง มีลูกนกออกสู่ธรรมชาติ 511 ตัวแล้ว แต่ที่น่ากังวลปีที่ผ่านมา ได้ลูกนกเงือก 67 ตัว เท่านั้น จากปีปกติ 100 ตัว

"ปริมาณทำรังลดลงอย่างที่ไม่เคยปรากฏมาก่อน นกเงือกสีน้ำตาลไม่เข้าทำรังเลย จำนวนลูกนกที่น้อยลงไม่เกี่ยวข้องกับการทำลายป่าหรือถูกล่า เพราะเป็นพื้นที่ใจกลางป่าอนุรักษ์ คาดว่าเกิดจากสภาพอากาศที่เปลี่ยนแปลง "      
ส่วนนกเงือกในอุทยานฯ บูโด-สุไหงปาดี จ.นราธิวาส มีนกเงือก 6 ชนิด คือ นกกก นกเงือกหัวแรด นกเงือกกรามช้าง นกเงือกหัวหงอก นกชนหิน และนกเงือกปากดำ ที่นี่ได้ทำงานวิจัยมา 18 ปีแล้ว พบต้นไม้โพรงรังนกทั้งหมด 192 ต้น และเป็นโพรงที่ใช้ได้ 120 โพรง มีลูกนกเงือกออกสู่ธรรมชาติ 536 ตัว เฉพาะปี 2554 ได้ลูกนกเงือก 16 ตัว ซึ่งในมุมมองของนักอนุรักษ์นกเงือกผู้นี้เห็นว่า เป็นจำนวนที่ไม่น้อยเกินไปเมื่อเปรียบเทียบกับพื้นที่ป่าแสนกว่าไร่
อาจารย์วิจักขณ์กล่าวอีกว่า ที่เทือกเขาบูโดในพื้นที่ 3 จังหวัดชายแดนใต้ ปัตตานี นราธิวาส และยะลา มีโครงการชุมชนอนุรักษ์นกเงือก เริ่มตั้งแต่ปี 2537 ตอนนี้มีชาวบ้าน 15 คน และดึงกลุ่มคนรุ่นใหม่เพิ่มเข้ามาอีก 6 คน มีหน้าที่ช่วยกันเฝ้าระวังนกเงือก และช่วยนักวิจัยเก็บข้อมูลทางวิชาการ ช่วยกันซ่อมแซมโพรงรัง ติดตั้งโพรงเทียม และสำรวจกล้าไม้พืชอาหารของนกเงือกบนเทือกเขาบูโด
"รอบเทือกเขาบูโดมีชาวบ้านปลูกพืชไร่ ทำสวนผลไม้ สวนยางพารา ซึ่งยังมีการบุกรุกป่าเพื่อทำการเกษตรอาจส่งผลกระทบต่อผืนป่าแหล่งอาศัยของ นกเงือก ทางมูลนิธิเน้นให้ความรู้เรื่องนกเงือก เมื่อตระหนักถึงความสำคัญจะดึงชาวบ้าน อดีตพรานลักลอบขโมยลูกนกเงือก เข้ามาเป็นนักวิจัยผู้ช่วยร่วมอนุรักษ์นกด้วยกัน รวมถึงกระตุ้นจิตสำนึกทั้งเด็กผู้ใหญ่ให้รักษาทรัพยากรในท้องถิ่น อย่างน้อยชะลอให้งานอนุรักษ์สำเร็จและนกเงือกสูญพันธุ์ลดลง ขณะนี้ยังมีตลาดมืดหรือสวนสัตว์ตั้งค่าหัวลูกนกเงือกให้ชาวบ้านจับลูกนกมา ขาย" นักวิจัยผู้เป็นกำลังสำคัญขับเคลื่อนงานช่วย ศ.ดร.พิไล พูลสวัสดิ์ ผู้เริ่มวิจัยนกเงือกเน้นย้ำ
ซึ่งนอกจากชุมชนรอบเทือกเขาบูโดแล้ว ยังทำโครงการเยาวชนอนุรักษ์นกเงือกและป่าถิ่นอาศัย ร่วมกับโรงเรียนต่างๆ ในพื้นที่รอบเขาใหญ่ตะวันออก บรรยายให้ความรู้ จัดค่ายเยาวชน เรียนศิลปะวาดภาพนกเงือก รวมถึงให้เด็กๆ เก็บเมล็ดผลไม้อาหารนกและต้นไม้ที่เป็นโพรงรังมาเพาะกล้า แล้วนำกลับไปปลูกในพื้นที่ กลายเป็นแนวร่วมคนรุ่นใหม่สืบทอดงานอนุรักษ์ แล้วยังมีโครงการอุปการะนกเงือกให้คนเมืองที่อยู่ห่างไกลจากป่าที่ต้องการ อนุรักษ์นกเงือกสมทบทุนร่วมสนับสนุนชาวบ้านบูโดที่ดูแลนกเงือก
นิมุ รายอคารี ชาวบ้านบูโดวัย 66 ปี จากหมู่บ้านตะโละตา อ.บาเจาะ จ.นราธิวาส ในฐานะผู้นำชุมชนอนุรักษ์นกเงือก และอดีตพรานจับลูกนกไปขาย ซึ่งเดินทางไกลจากทางใต้มาร่วมในงานวันรักนกเงือก บอกว่า เคยจับลูกนกจากรังไปขาย เป็นรายได้เสริม สมัยนั้นตัวละ 500-1,500 บาท นกเงือกหัวแรดราคาดีที่สุด แต่เมื่อมีโครงการวิจัยและอนุรักษ์นกเงือกเข้ามา แรกๆ ไม่เชื่อ เพราะไม่รู้ว่านกเงือกสำคัญยังไง หลังจากนั้น ได้ความรู้ และอาจารย์พิไลชวนให้มาช่วยเก็บข้อมูล ตนก็ชวนชาวบ้านอีก 9 หมู่บ้าน เข้ามาร่วมกัน มีลูกนกออกสู่ธรรมชาติมากกว่า 20 ตัวแล้ว ที่นี่ประกาศห้ามจับลูกนก คอยระวังในพื้นที่ ตั้งใจอนุรักษ์นกเงือกให้อยู่ชั่วลูกชั่วหลาน
ในงานวิจัยอนุรักษ์นกเงือกไทยนี้รวมถึงการติดเครื่องส่งสัญญาณวิทยุติดตาม ตัวสัตว์ผ่านดาวเทียม หรือ PTTs ที่ทำให้ติดตามพื้นที่หากินของนกเงือกได้กว้างไกลมากขึ้น อ.วิจักขณ์ ระบุว่า นกเงือกเป็นนกขนาดใหญ่และกินผลไม้ป่าเป็นหลัก การติด PTTs ทำให้รู้พื้นที่สำคัญที่นกเงือกใช้ ทั้งแหล่งอาหารและแหล่งที่นอน จากการศึกษาในพื้นที่มรดกโลกทั้ง 2 แห่ง พบว่า นกเงือกคอแดง ป่าห้วยขาแข้ง มีขนาดพื้นที่อาศัยตลอดปี 349 ตารางกิโลเมตร สื่อถึงพฤติกรรมหากินเคลื่อนที่ตลอด ส่วนเขาใหญ่ก็ได้ข้อมูลใหม่ นกเงือกกรามช้าง พื้นที่หากินกว้างไกลถึง 883 ตารางกิโลเมตร ครอบคลุมไปถึงอุทยานฯ ทับลาน ขณะที่นกกกมีพื้นที่อาศัย 184- 619 ตารางกิโลเมตร นกเงือกทั้งสองชนิดอาศัยอยู่ที่ความสูง 20-1,340 เมตรจากระดับน้ำทะเลปานกลาง ครอบคลุมป่าดิบชื้น ดิบแล้ง ดิบเขา ป่าเบญจพรรณ ป่าเบญจพรรณผสมต้นลาน ป่าไผ่ ทุ่งหญ้า และพื้นที่เกษตรกรรม
ในงานวันรักนกเงือกที่ผ่านมา บริษัท ปตท.สำรวจและผลิตปิโตรเลียม จำกัด (มหาชน) ได้มอบเงินสนับสนุนทุนวิจัย 15,628,000 บาท ให้โครงการวิจัยเพื่อการอนุรักษ์นกเงือกในผืนป่ามรดกโลก (ระยะที่ 3) โดยมี ศ.ดร.พิไล พูลสวัสดิ์ เป็นผู้รับมอบทุน
การติดตามนกเงือกกรามช้างปากเรียบในผืนป่าห้วยขาแข้ง คือ งานวิจัยเร่งด่วนในเฟส 3 นี้ ซึ่งเลขาธิการมูลนิธิคนเดิมกล่าวว่า นอกฤดูผสมพันธุ์ของนกจะหายไปเลย และกลับมาในผืนป่าอีกครั้งเมื่อถึงฤดูผสมพันธุ์ ซึ่งการสำรวจและติดตามระยะแรกทำไม่ได้ เพราะอุปกรณ์ไม่มีประสิทธิภาพพอ ตัวนกห่างไป 5-10 กิโลเมตร เครื่องก็รับสัญญาณไม่ได้ ตอนนี้เราวางแผนติดเครื่องส่งสัญญาณผ่านดาวเทียม นกเงือกกรามช้างปากเรียบ 8 ตัว ในแผนรวมถึงนกกกด้วย เพราะมีประชากรมาก อยากทราบพื้นที่หากินไปมาหาสู่ และวิเคราะห์เรื่องพันธุกรรม ค่าใช้จ่ายเฉลี่ย 2 แสนบาทต่อตัว อายุการใช้งาน 3 ปี
"การอนุรักษ์ป่าเขาใหญ่ถิ่นอาศัยนกเงือกก็อยู่ในแผนงานด้วย คนเมืองที่อยากเห็นนกเงือกบินเป็นฝูงที่นี่มองเห็นได้ชัด แต่ถ้าลึกไปในหุบเขา ซึ่งเป็นแหล่งที่นอน มีนกเงือกหกเจ็ดร้อยตัวพร้อมใจบินเป็นฝูงบนท้องฟ้า" นักอนุรักษ์ให้ภาพสัตว์และธรรมชาติอันน่ามหัศจรรย์
อีกงานอนุรักษ์ในภาคสนามที่สำคัญไม่แพ้กัน คือ การซ่อมแซมและปรับปรุงโพรงรังธรรมชาติ ซึ่งเป็นการจัดการประชากรนกเงือกไม่ให้สูญพันธุ์ เลขาธิการมูลนิธิฯ ระบุว่า ทุกพื้นที่ทำงานอนุรักษ์นกเงือกจะสำรวจโพรงรัง หากพบพื้นโพรงทรุดช่วยกันซ่อม โดย 1 โพรงรัง มีอายุใช้งาน 3-8 ปี ซึ่งพบว่าโพรงเสียทุกปี รวมถึงโพรงรังของสัตว์ชนิดอื่นๆ ก็ปรับปรุงทำปากโพรงสำหรับนกเงือก สำหรับการจัดสร้างโพรงเทียมเหมาะกับพื้นที่ที่ขาดแคลนโพรงรังธรรมชาติและ ต้นไม้ใหญ่ อย่างบูโดก็ได้ใช้โพรงเทียมช่วยนกกกหลายครอบครัวเป็นบ้าน
"แต่ผลการติดตั้งโพรงเทียม 18 โพรง ที่บูโด แม้มีนกเงือกเข้าใช้เพิ่มขึ้นเรื่อยๆ ก็ยังมีข้อจำกัด โพรงเทียมสร้างขึ้นจากไฟเบอร์กลาส ใช้ฉนวนกันความร้อน นกกกหลายครอบครัวเข้าใช้ อาจเพราะนกชนิดนี้ปรับตัวได้ดี แต่นกเงือกหัวแรดเข้าวางไข่ แล้วทิ้งรัง พบไข่ไม่ฟัก ก็ต้องหาสาเหตุ แต่ผลการศึกษาพบว่าโพรงธรรมชาติอุณหภูมิสม่ำเสมอ และควบคุมความชื้นได้ดีกว่า ส่วนโพรงเทียมกลางวันความชื้นต่ำ อุณหภูมิสูง กลางคืนชื้นมาก อุณหภูมิเย็น ไม่คงที่ เป็นงานวิจัยที่ต้องศึกษา และต้องการพลังคนรุ่นใหม่มาสานงานและเจตนารมณ์นี้ ตอนนี้ขาดแคลนนักวิจัยเกี่ยวกับนกเงือก" เลขาธิการมูลนิธิศึกษาวิจัยนกเงือก ฝากทิ้งท้าย สะท้อนถึงความจำเป็นในการรักษาป่าไม้และต้นไม้ ถิ่นที่อยู่นก เพราะถึงอย่างไร โพรงไม้ธรรมชาติยังเป็นสิ่งที่เหมาะสมต่อการขยายพันธุ์ของนกเงือกที่สุดนั่น เอง

ที่มา http://www.iceh.or.th/index.php/activity/60-press-news/110-nok.html

สารานุกรมสิ่งแวดล้อม นกเงือก

ที่มา http://www.youtube.com/watch?v=r9BmgtaWd0M

โครงการศึกษาชีววิทยาและนิเวศวิทยาของนกเงือก

ความสำคัญและความน่าสนใจของนกเงือก

นกเงือก (Hornbill) เป็นนกที่มีรูปร่างหน้าตาโบราณ ถือกำเนิดมาไม่น้อยกว่า 45 ล้านปี จัดอยู่ในวงศ์ Bucerotidae มีอยู่ด้วยกัน 52 ชนิดในโลก ซึ่งไม่นับรวม Ground Hornbill 2 ชนิดของแอฟริกา พบได้ในป่า และทุ่งหญ้าเขตร้อนของทวีปแอฟริกาและเอเชียเท่านั้น

ในประเทศไทยมีนกเงือก 13 ชนิด ได้แก่ นกกก (Great Hornbill) นกเงือก กรามช้าง (Wreathed Hornbilll) นก แก๊ก (Oriental Pied Hornbill) นกเงือก สีน้ำตาลคอขาว (White-throated Brown Hornbill) นกเงือกหัวแรด (Rhinoceros Hornbill) นกชนหิน (Helmeted Hornbill) นกเงือกหัวหงอก (White-crowned Hornbill) นกเงือกปากดำ (Black Hornbill) นกเงือกดำ (Black Hornbill) นกเงือกสีน้ำตาล (Brown Hornbill) นกเงือกปากย่น (Wrinkled Hornbill) นกเงือกกรามช้างปากเรียบ (Plain-pouched Hornbill) และนกเงือกคอแดง (Rufous-necked Hornbill) นกเงือกเป็นนกที่มีขนาดใหญ่ จึงถูกจัดให้เป็น Flagship species Keystone species และ Umbrella species ของป่าเขตร้อนของภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ นกเงือกมีบทบาทเด่นในระบบนิเวศป่าและหลายชนิดอยู่ในสภาวะเสี่ยงใกล้สูญพันธุ์ นกเงือกเป็นตัวช่วยกระจายพันธุ์ไม้ (Seed disperser) ที่มีประสิทธิภาพมาก เนื่องจากพฤติกรรมการเลือกกินผลไม้สุก และนำพาเมล็ดไปทิ้งในพื้นที่ต่างๆ ที่นกเงือกบินไปหากินในแต่ละวัน จากการวิจัยพบว่านกเงือกกินผลไม้ได้มากกว่า 300 ชนิด 100 สกุล 40 วงศ์ โดยเฉพาะผลไม้ที่มีขนาดผลใหญ่กว่า 1.5 ซม ซึ่งนกขนาดเล็กไม่สามารถช่วยกระจายเมล็ดได้ จึงต้องอาศัยนกเงือกเป็นกำลังสำคัญ นกเงือกจึงช่วยรักษาความหลากหลายของพืช โดยเป็นผู้ล่าที่สำคัญของระบบนิเวศป่า ช่วยควบคุมประชากรสัตว์ขนาดเล็ก เช่น แมลงและหนู เป็นต้น จากความสัมพันธ์ของนกเงือกกับระบบนิเวศป่าสมบูรณ์ในแง่ต่างๆ ทำให้นกเงือกมีความอ่อนไหวต่อพื้นที่ป่าที่เปลี่ยนแปลงไป จึงจัดนกเงือกเป็น Indicator species ของป่าแต่ละแบบได้อีกด้วย หากนกเงือกมีจำนวนลดลงหรือสูญพันธุ์ไป จากพื้นที่ สิ่งมีชีวิตอื่นๆ อีกหลายชนิดอาจสูญพันธุ์ตามไปด้วย โดยเฉพาะพันธุ์ไม้ที่เป็นอาหารของนกเงือก

ลักษณะเด่นของนกเงือก

                                                                   
นกเงือกมีลักษณะที่สำคัญ คือ มีปากขนาดใหญ่โค้ง มี โหนก (Casque) ประดับเหนือปาก ยกเว้นนกเงือกคอแดง (Rufous-necked Hornbill) ที่ไม่มีโหนก ลักษณะของโหนกเป็น โพรงมีเนื้อเยื่อคล้ายฟองน้ำอยู่ภายใน แต่โหนกของนกชนหิน (Helmeted Hornbill) นั้นกว่าครึ่งความยาวของโหนกตันดุจ เดียวกับงาช้าง โหนกของนกเงือกมีขนาดและรูปร่างหลากหลาย บ้างก็มีขนาดใหญ่ แบน กว้าง ดัง โหนกของนกกก บ้างก็มีรูป ทรงกระบอก ทอดนอนตามความยาวของจงอยปาก มีปลายงอนดู คล้ายกับนอของแรด ดังโหนกของนกเงือกหัวแรด อันเป็นที่มาของชื่อ Hornbill บางชนิดมีโหนกขนาดเล็ก เป็นลอนดูคล้ายฟันกราม ของช้าง เช่น โหนกของนกเงือกกรามช้าง (Wreathed Hornbill) นกเงือกเป็นนกที่บินเสียงดังมาก โดยเฉพาะนกเงือกขนาดใหญ่ เช่น นกกก นกเงือกกรามช้าง เพราะด้านใต้ปีกของนกเงือกไม่มีขนปกคลุม (Under wing coverts) เมื่อกระพือปีกแต่ละครั้งอากาศจะผ่านช่องว่างโคนขนปีกจึงเกิดเสียงดัง

การทำรัง

นกเงือกจับคู่แบบ ผัวเดียวเมียเดียว ฤดูทำรังของนกเงือก เริ่มต้นช่วงฤดูแล้ง ราวเดือนมกราคม-กุมภาพันธ์ ระยะนี้นกเงือก จะแยก จากฝูง มาหากินบริเวณโพรงรังเก่าเพื่อปกป้องรังและพื้นที่ทำรัง รังของนกเงือก คือ โพรงไม้ขนาดใหญ่ ซึ่งพบได้บ่อยในต้นไม้วงศ์ไม้ยาง (Dipterocarpaceae) มากที่สุด ขนาดของ ต้นไม้ที่มีโพรงใหญ่พอที่นก เงือกจะทำรังได้นั้นมีเส้นรอบวงเฉลี่ยไม่ต่ำกว่า 3 เมตร ในเมื่อนกเงือกไม่ สามารถเจาะโพรงรังเองได้เหมือนนกหัวขวาน จึงต้องหาโพรงไม้ใน ธรรมชาติที่เหมาะสมแคบๆ เพียงพอที่นกเงือกตัวผู้จะส่งอาหารให้แก่นกเงือกตัวเมียซึ่งจะออกไข่ กกไข่ และเลี้ยงลูกอยู่ภายในโพรงจนกว่าลูกนกจะโตพอที่จะบินได้ จึงกะเทาะวัสดุที่ปิดปากโพรงออกมา

นกเงือกเป็นนกที่สะอาด ทั้งแม่และลูกนกจะถ่ายมูลผ่านปากโพรง เมื่อพ่อนกป้อนอาหารเสร็จในแต่ละครั้งก็จะดูแลทำความสะอาดบริเวณปากโพรง ส่วนอาหารที่เป็นผลไม้ที่มีเมล็ดขนาดใหญ่ นกเงือกจะสำรอกทิ้งออกมาภายนอกโพรง ศัตรูธรรมชาติที่สำคัญของนกเงือกคือ สัตว์ผู้ล่าขนาดเล็ก อาทิเช่น หมาไม้ ซึ่งจะสามารถไต่ขึ้นไปถึงรังนกเงือกได้

การรวมฝูง

เมื่อฤดูทำรังสิ้นสุดลงและลูกนกเงือกบินได้เก่งแล้ว ในช่วงฤดูฝน นกเงือกมักจะพากันมารวมฝูงกันหากินรวมกลุ่มขนาดใหญ่บ้างเล็กบ้างแล้วแต่ชนิดของนกเงือก และรวมฝูงนอนตามหุบเขาลึก อีกทั้งนกรุ่นลูกมีโอกาสจับคู่กับนกเงือกที่มาจากแหล่งอื่น ช่วยให้เกิดความหลากหลายทางพันธุกรรมมากขึ้น

ภาระของนกเงือกต่อสังคมป่า

ด้วยลักษณะการดำรงชีวิตดังกล่าวมาแล้ว และความหลากหลายของการกินอาหาร นกเงือกจึงเป็นตัวกลางในการเชื่อมโยงดุลยภาพต่างๆ ในสังคมป่าเขตร้อนให้คงอยู่ ไม่เปลี่ยนแปลง นกเงือกอาจมีอายุยืนยาวได้ถึง 30 ปี แต่ละตัวสามารถช่วยกระจายเมล็ดพันธุ์ไม้มากกว่า 100 ต้น/สัปดาห์ หากไม้เหล่านี้สามารถเจริญเป็นไม้ใหญ่ได้เพียง 5 เปอร์เซ็นต์ หนึ่งชีวิตของนกเงือกจะสามารถปลูกไม้สำคัญของป่าได้ถึง 500,000 ต้น ถ้าป่าไหนมีนกเงือกอยู่ถึง 500 ตัว ป่าเหล่านั้นจะไม่เป็นป่าที่สมบูรณ์ได้อย่างไร

ที่มา http://www.sc.mahidol.ac.th/tha/research/thai_hornbill.htm

นกเงือก

ที่มา http://www.youtube.com/watch?v=LD7jtCbTNfw&feature=fvwrel

โพรงเทียมนกเงือกต้นแบบงานดีไซน์เพื่อการอนุรักษ์

การออกแบบและจัดสร้างโพรงเทียมสำหรับนกเงือก โดย อาจารย์ชาคร ผาสุวรรณ ภาควิชาออกแบบผลิตภัณฑ์ คณะมัณฑนศิลป์ มหาวิทยาลัยศิลปากร (วังท่าพระ) กรุงเทพฯ คือ งานวิจัยเชิงประยุกต์ที่ให้ความสำคัญต่อการออกแบบโพรงเทียม ขั้นตอน และวิธีการทำงานที่เหมาะสมกับสภาพพื้นที่


อาจารย์ชาครบอกว่า 9 ปีที่แล้ว โพรงเทียมนกเงือกติดตั้งที่อุทยานฯ บูโด จำนวน 20 โพรงเทียม ในปัจจุบันพบว่านกเงือกเข้ามาดู 15 โพรงรัง มีนกกก และนกเงือกหัวแรดใช้ทำรัง 6 โพรงเทียม นกกกประสบผลสำเร็จในการขยายพันธุ์เพียง 5 โพรงเทียม และได้ลูกนกกกจากโพรงเทียม 16 ตัว


"เพราะต้นไม้ใหญ่โดนตัด นกเงือกจึงไร้โพรงรัง เราจึงออกแบบสร้างโพรงเทียมขึ้นมาทดแทน ซึ่งนกมีแนวโน้มมาใช้โพรงเทียมมากขึ้น แต่โครงการนี้ต้องทำงานระยะยาวต่อเนื่องจึงจะสรุปผลวิจัยได้ชัด อาจต้องใช้เวลาชั่วทั้งชีวิตของนักวิจัยเลยก็ได้ ปลื้มใจที่ได้นำความรู้ในตัวมาใช้ให้เป็นประโยชน์ อย่างน้อยที่สุดก็ได้ช่วยเหลือนกหลายครอบครัวที่ใช้โพรงเทียมของผมเป็นบ้าน ทุกครั้งที่ส่องกล้องเข้าในโพรง ได้สบตากับนกเงือก รู้สึกเหมือนนกกำลังบอกขอบคุณ" นักออกแบบหัวใจอนุรักษ์เผยความรู้สึกจากใจ

สำหรับโพรงเทียมในการวิจัยครั้งนี้ ถือเป็นต้นแบบที่ต้องพัฒนาต่อไป สร้างขึ้นจากไฟเบอร์กลาส โดยใช้ฉนวนกันความร้อนโพลียูรีเทนโฟม ปากโพรงทำจากไม้จริงเพื่อลดน้ำหนัก โพรงเทียม 1 โพรงมีส่วนประกอบ 6 ชิ้น แต่ละชิ้นสามารถขนส่งในป่า โดยการแบกสะพายหลัง น้ำหนัก 3-5 กิโลกรัม การติดตั้งโพรงเทียมที่เหมาะสมที่สุด ทำโดยแขวนกับกิ่งไม้ใหญ่ หรือใต้ง่ามไม้ และรัดแนบกับลำต้นด้วยลวดสลิง ปัจจุบันมีโพรงเทียมจำนวน 18 โพรง ถูกติดตั้งที่อุทยานฯ บูโด.

ที่มา http://www.ryt9.com/s/tpd/1347262

รู้จัก "นกเงือก"

        นกเงือกสัญลักษณ์รักเดียวใจเดียว สะท้อนความรักของคนในปัจจุบันที่มักเปลี่ยนคู่บ่อยจนมีวลีเด็ด "หล่อเลือกได้" หรือ "สวยเลือกได้"

            ปัจจุบันนกเงือกในประเทศไทยมีทั้งหมด 13 สายพันธุ์ จากทั้งหมด 50 กว่าสายพันธุ์ที่มีอยู่ทั่วโลก ส่วนใหญ่กระจายตัวอยู่ในผืนป่าที่มีความอุดมสมบูรณ์อย่างมาก โดยเฉพาะผืนป่าตะวันตก อุทยานแห่งชาติเขาใหญ่ และอุทยานแห่งชาติบูโด-สุไหงปาดี ซึ่งรวมแล้วมีนกเงือกประมาณ 3,000 ตัว  นกเงือกจึงเป็นดัชนีชี้วัดความอุดมสมบูรณ์ของป่าที่สำคัญอีกตัวหนึ่ง
            นกเงือกมีบทบาทเด่นในการช่วยกระจายพันธุ์ไม้ในป่า เนื่องจากนกเงือกกินผลไม้สุกเป็นอาหารมากกว่า 300 ชนิด ทั้งผลไม้ขนาดเล็กและขนาดใหญ่ และด้วยพฤติกรรมของนกเงือกบินหาอาหารไปทั่ว และกินผลไม้เข้าไปทั้งผลแล้วขย้อนเมล็ดออกมา จึงสามารถนำพาเมล็ดพันธุ์พืชไปทิ้งไว้ยังที่ต่างๆ และเจริญขึ้นเป็นต้นกล้าได้ทั่วป่า นกเงือกจึงมีส่วนสำคัญอย่างยิ่งในการแพร่พันธุ์ของพืช ช่วยรักษาความหลากหลายทางชีวภาพในป่า และทำให้เกิดความสมดุลในธรรมชาติ นอกจากนี้นกเงือกยังเป็นสัตว์รักเดียวใจเดียว เนื่องจากพฤติกรรมของนกเงือกจะใช้ชีวิตคู่แบบ "ผัวเดียวเมียเดียว" จนแก่เฒ่าหรือกว่าจะตายจากกัน และตัวผู้ยังมีลักษณะของหัวหน้าครอบครัวที่ดี คอยหาอาหารให้และคอยดูแลปกป้องลูกนกและแม่นกให้ปลอดภัย นกเงือกจึงได้รับการยกย่องให้เป็นสัญลักษณ์ของ "รักแท้"

            รูปลักษณ์ภายนอกที่สวยงามทำให้นกเงือกถูกรุกรานโดยมนุษย์ผู้ไม่เห็นคุณค่าของชีวิตและ ความรักของผู้อื่นหรือสัตว์อื่น ทำให้เผ่าพันธุ์ของนกเงือกต้องตกอยู่ในภาวะอันตรายและเสี่ยงต่อการสูญพันธุ์ ทั้งจากการถูกล่าโดยตรง และจากการลดจำนวนของผืนป่าและไม้ใหญ่ ซึ่งเป็นถิ่นที่อยู่อาศัยของครอบครัวนกเงือก มูลนิธิศึกษาวิจัยนกเงือก คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล และบริษัท ไอ.ซี.ซี. อินเตอร์เนชั่นแนล จำกัด จึงได้กำหนดให้วันที่ 13 ก.พ. ของทุกปีเป็น "วันรักนกเงือก" โดยเริ่มตั้งแต่ปี 2547 เป็นต้นมาเพื่อให้คนไทยเกิดความตระหนักและเห็นความสำคัญของการอนุรักษ์นก เงือกให้คงอยู่คู่กับป่าที่อุดมสมบูรณ์ตลอดไป ซึ่งในแต่ละปีก็จะมีการจัดกิจกรรมเพื่อระดมทุนสำหรับการศึกษาวิจัยและ อนุรักษ์นกเงือกในประเทศไทย      

ที่มา   http://share.psu.ac.th/blog/earth-toy/23027                           

เพลงนกเงือก

ที่มา http://www.youtube.com/watch?v=bglWUYQIkA8

วงจรชีวิตของนกเงือก

วงจรชีวิตของนกเงือก อาจแบ่งง่ายๆ ออกได้เป็น 2 ช่วง ดังนี้
ฤดูผสมพันธุ์
ชีวิตรักของนกเงือกเริ่มต้นราวกลางเดือนมกราคมและกุมภาพันธ์ นกเงือกตัวผู้จะบินไปเสาะหาโพรงไม้ โดยมีนกเงือกตัวเมียบินติดตามไปดูด้วย นกเงือกตัวผู้จะคาบผลไม้แล้วพยายามป้อนให้นกเงือกตัวเมีย การเกี้ยวพาราสีลักษณะแบบนี้ มักจะพบเห็นในบริเวณใกล้ๆ กับต้นไทรหรือต้นไม้ที่นกเงือกจะใช้เป็นที่ทำรังและวางไข่
เมื่อนกเงือกตัวผู้ต้องการให้นกเงือกตัวเมียเข้าไปในโพรง มันจะเชิญชวนด้วยการบินเข้าไปเกาะปากโพรงแล้วยื่นจะงอยปากเข้าไปในโพรง บางครั้งก็ใช้ด้านข้างของจะงอยปากตีรัวเบาๆ กับผนังปากโพรงทั้ง2ข้างจากนั้นมันจะบินออกมาเกาะที่กิ่งไม้หากนกเงือกตัวเมียมีความพร้อมมันจะบินไปเกาะปากโพรงแล้วมุดหัวเข้าไปสำรวจดูภายในโพรงว่าข้างในมีสภาพเหมาะสมสำหรับใช้เป็นที่วางไข่และเลี้ยงลูกอ่อนหรือไม่เมื่อนกเงือกตัวเมียรับการเชิญชวน มันจะมุดเข้าไปในโพรงเพื่อทำความสะอาด แล้วเริ่มปิดปากโพรงเสียใหม่โดยใช้วัสดุเท่าที่จะหาได้ภายในโพรงผสมกับมูลของมันรวมทั้งอาหารที่มันสำรอกออกมา
เมื่อนกเงือกตัวเมียขังตัวเองอยู่ภายในโพรงเรียบร้อยแล้ว นกเงือกตัวผู้จะทำหน้าที่ดูแลอย่างดีน่ายกย่องสรรเสริญเป็นอย่างยิ่ง ในระยะแรกๆ ของการทำรังคือช่วงที่ตัวเมียฟักไข่อยู่นั้น นกเงือกตัวผู้จะป้อนอาหารไม่บ่อยนัก อาหารส่วนมากจะเป็นพวกผลไม้ และช่วงนี้เองที่นกเงือกตัวเมียจะผลัดขนใหม่โดยเฉพาะขนปีกครั้นลูกนกฟักออกจากไข่เป็นตัวแล้ว นกเงือกตัวผู้ต้องรับภาระหนักมากยิ่งขึ้นโดยพ่อนกจะนำอาหารมาป้อนตั้งแต่ก่อนพระอาทิตย์ขึ้นจนกระทั่งหลังพระอาทิตย์ตก การป้อนอาหารจะถี่ขึ้นเรื่อยๆ ถึงประมาณวันละ 10 ครั้งหรือกว่านั้น อาหารที่พ่อนกนำมาป้อนมีความหลากหลาย ไม่ว่าจะเป็นผลไม้หรือสัตว์เมื่อลูกนกเจริญเติบโตเต็มที่แล้ว พ่อนกและแม่นกยังคงหาอาหารมาป้อน และช่วยสอนให้ลูกนกบินร่อนไปในหมู่ไม้อีกประมาณ 5-6 เดือน หรือจนกว่าใกล้จะถึงฤดูทำรังใหม่ก็เป็นอันว่าลูกนกเจริญเติบโต สามารถหาอาหารและดูแลตัวเองได้

นอกฤดูผสมพันธุ์
หลังจากที่แม่และลูกนกเงือกออกจากโพรงแล้ว ระยะแรกของฤดูนี้มักเห็นนกเงือกอยู่กันเป็นครอบครัว พอถึงกลางฤดูฝน นกเงือกจะรวมฝูงกันมากขึ้นในช่วงที่รวมฝูงกันอยู่นั้น ทุกๆ เช้า ฝูงนกเงือกจะค่อยๆ ทยอยบินออกจากที่เกาะนอนไปยังแหล่งอาหาร จนกระทั่งตอนเย็น นกเงือกก็จะทยอยบินมาเกาะนอนรวมกันบนต้นไม้ในหุบเขาครั้นถึงกลางฤดูหนาวซึ่งใกล้ฤดูผสมพันธุ์ จำนวนของนกเงือกในฝูงก็จะเริ่มลดจำนวนลงเรื่อยๆ และเริ่มแยกเป็นคู่ๆ กลับไปยังโพรงเก่าหรือเสาะหาโพรงใหม่ เพื่อทำรังและวางไข่อีกครั้ง วนเวียนกันอยู่เช่นนี้ปีแล้วปีเล่า

ที่มา http://www.wcd13phrae.com/wildlife10_16.htm

นกเงือกไทย

       นกเงือก”. มิใช่ว่ามีประโยชน์เป็นเพียงสิ่งที่ช่วยประดับโลกนี้ให้ดูสวยงามเท่านั้น แต่นกยังเป็นสัตว์มีคุณประโยชน์ต่อมนุษย์ในอีกหลายๆ ประการ ...
• กำจัดแมลงศัตรูพืช
• กำจัดวัชพืช
• ผสมเกสรดอกไม้ต่างๆ
• ช่วยแพร่กระจายเมล็ดพันธุ์ไม้
วิถีชีวิตของเขายังให้แง่คิดแก่สังคมมนุษย์ ในเรื่องของความซื่อสัตย์และภักดีต่อคู่ชีวิต ตลอดจนความรับผิดชอบในการเลี้ยงดูครอบครัว และหน้าที่ต่อสังคม ที่เขาอาศัยอยู่ได้อย่างสมบูรณ์แบบ ถึงแม้ว่าจะเป็นเพียงวิถีชีวิตที่วิวัฒนาการเพื่อการอยู่รอด หากมนุษย์มีความรับผิดชอบต่อครอบครัวของตนเฉกเช่นนกเงือกแล้ว ปัญหาสังคมหลายๆ ประการที่พบเห็นอยู่ในปัจจุบันก็คงลดน้อยลง
มีคำถามว่า “การอนุรักษ์ธรรมชาตินั้นเป็นสิ่งจำเป็นต่อชีวิตของมนุษย์มากน้อยเพียงใด”

ท่านยวาหระลาล เนห์รู นักปราชญ์ชาวอินเดีย ได้ให้แง่คิดที่ดีไว้ว่า “ถ้าสัตว์และนกที่สวยงามของเราไม่มีเหลือไว้ประดับโลกเสียแล้ว ชีวิตก็จะกลายเป็นสิ่งที่น่าเบื่อหน่ายและหมดสีสันลงทันที”นั่นก็คือ สัตว์ป่าทั้งหลายรวมทั้งนกย่อมมีส่วนช่วยจรรโลงสังคมมนุษย์ไม่วิถีทางใดก็ลักษณะสำคัญของนกเงือกนกเงือก หรือที่ภาษาอังกฤษเรียกว่า Hornbill นั้น มีอยู่ด้วยกันถึง 54 ชนิดในโลก พบได้เฉพาะใน ป่าเขตร้อนของทวีปแอฟริกาและเอเชียเท่านั้น ใน ประเทศไทยมีนกเงือกอยู่ถึง 13 ชนิดนกเงือกมีหน้าตาออกจะโบราณ สีขนโดยทั่วไปมักมีสีดำ-ขาว ที่แปลกออกไปบ้างคือ สีน้ำตาลเทา ลำตัวของนกเงือกมีขนาดใหญ่จนถึงใหญ่มาก บางชนิดอาจมีขนาดตัวถึง 1.5 เมตร ความกว้างของปีกที่กางออกอาจถึง 2 เมตรนกพวกนี้มีลักษณะที่เด่น คือ มีปากยาวใหญ่และมี “โหนก” (casque) เหนือปาก หากมองเผินๆ เราอาจคิดว่านกเงือกคงจะต้องคอนโหนกที่ดูหนักอึ้งเกินความจำเป็น แต่โดยแท้จริงแล้วลักษณะของโหนกภายในนั้นเป็นโพรง
ที่มา http://www.wcd13phrae.com/wildlife10_16.htm

นกเงือก...นกที่ซื่อสัตย์ต่อคู่ชีวิต

    ได้มีโอกาสดูสารคดีเกี่ยวกับชีวิตนกเงือก  และได้อ่านหนังสือเกี่ยวกับชีวิตของนกเงือกมาเยอะพอสมควร
เลยอยากจะเอามาเก็บไว้เป็นสาระน่ารู้ไว้ใน blog  และที่สำคัญตั้งใจจะใช้ชีวิตครอบครัว
ตามนกเงือก คือ เมื่อเลือกคู่ชีวิตแล้ว  จะซื่อสัตย์ต่อคู่  เหมือนที่นกเงือกต่างก็ซื่อสัตย์ต่อกัน
ลองมาอ่านดูนะว่า  นกเงือกน่าสนใจแค่ไหน.....   

 
  นกเงือกกรามช้าง หรือ นกกู๋กี๋  มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Aceros undulatus (บางตำราใช้ว่า Rhyticeros undulatus)  ชื่อชนิดมาจากรากศัทพ์ภาษาละติน คือ undulat หรือ uada แปลว่า คลื่น และ -tus เป็นคำลงท้าย ความหมายคือ "ปากและโหนกแข็งมีลวดลายคล้ายคลื่น" พบและจำแนกชนิด ได้ครั้งแรก ที่เกาะชวา ประเทศอินโดนีเซีย ทั่วโลกมีนกเงือกกรามช้าง 2 ชนิดย่อย คือ A. U. undulatus และ A. U. Ticehursti พบชนิดย่อยนี้ที่จังหวัด น่าน ประเทศไทยพบทั้งสองชนิดย่อย
นกเงือกกรามช้าง  มีชื่อเรียกอีกชื่อหนึ่งว่า "นกกู๋กี๋" เข้าใจว่าชื่อจะเพี้ยนมาจากสำเนียงภาษาปักษ์ใต้  ที่เรียกนกชนิดนี้ว่า "นกคู่คี่"  เพราะจากปากคำของชาวบ้านที่อธิบายถึงที่มาของชื่อนี้ว่า  นกชนดนี้บินไปทำรังเป็น คู่  แล้วกลับมา คี่  คือได้ลูกมา 1 ตัว ฟังดูก็นับว่าเข้าเค้า  แต่ชื่อนกเงือกกรามช้าง ก็ฟังดูเหมาะสมดี เพราะลักษณะของปากนกชนิดนี้ มีรอยหยักคล้ายกรามช้าง ยิ่งอายุมาก รอยหยักนี้จะปรากฎเด่นชัดขึ้น และ มีจำนวนหลายหยัก ด้วยกัน
รูปร่างลักษณะ  นกเงือกกรามช้าง หรือนกกู๋กี๋  เป็นนกขนาดใหญ่มาก  ความยาวจากปลายปากจดหาง นกตัวผู้ 100.5 - 115 ซม. นกตัวเมีย มีขนาดเล็ก กว่านกตัวผู้เล็กน้อย คือ 84 - 98 ซม. นกเงือกกรามช้างที่พบทางใต้ของประเทศไทยและคาบวมุทรมาลายู จะมีขนาดเล็กกว่า นกที่พบแพร่กระจายทางตอนเหนือของเขตแพร่กระจายพันธุ์
นกตัวผู้  ขนคลุมลำตัวเป็นสีดำ บริเวณด้านข้างของหัว คอ และ อก สีออกน้ำตาลปนขาว ขนหางสีขาว มีประจุดสีออกเหลือง ปนน้ำตาลเล็ก ๆ ประปราย ถุงใต้คางสีเหลืองมีแถบสีดำ ปาก สีงาช้าง หรือ ขาวอมเหลือง กลางปากเป็นสีเข้มและสีอ่อนลงจนเป็นสีอ่อนที่โคนปาก กลางกระหม่อม ลงที่ ถึงหลังคอ มีแถบสีน้ำตาลเข้ม โคนปากมีรอยหยักเป็นบั้ง ๆ ซึ่งมีลักษณ์ที่ทำให้มองดูคล้ายกรามของช้าง เป็นที่มาของชื่อนกเงือกชนิดนี้ ชนิดย่อย ticehursti  นกตัวผู้บริเวณกระหม่อมมีสีขาว หงอนขนสีน้ำตาลเข้ม วงรอบเบ้าตาสีแดง หน้าผาก ใบหน้า และ คอ สีขาว ถุงใต้คางสีเหลือง โหนกแข็งบนหัวมีขนาดเล็ก แต่มีรอยบั้งชัดเจนกว่าของนกตัวเมีย
นกตัวเมีย  หัว คอ และ อก สีดำ วงรอยเบ้าตาสีจางไม่ฉูดฉาด หน้าผาก กระหม่อม หงอนขน ใบหน้า และ คอ มีสีดำ โหนกแข็งเล็ก ถุงใต้คางมีสีฟ้า
ทั้งสองเพศคล้ายนกตัวผู้ที่เต็มวัย รอยบั้งที่โคนปากยังไม่ชัดเจน โหนกแข็งเล็กกว่าตัวที่เต็มวัย รอยขีดสีดำที่ถุงใต้คอ ยังไม่เข้มชัด
นิสัยประจำพันธุ์  มักพบอยู่เป็นฝูงขนาดเล็ก แต่ในบริเวณที่มีอาหารอุดมสมบูรณ์ อาจพบฝูงขนาดใหญ่ ส่วนใหญ่จะพบเกาะนอนรวมกันจำนวนมาก ตามยอดไม้ในบริเวณที่ไม่ถูกรบกวน
พฤติกรรมการป้อนอาหารของนกเงือก เป็นเรื่องที่ประทับใจ อาจารย์พิไล พูลสวัสดิ์ ผู้ศึกษาวิจัยนกเป็นอย่างมาก ท่านเล่าไว้ว่า พ่อนก จะป้อนให้จนถึงปากตัวเมีย ไม่มีการขยอกใส่เข้าในรัง แล้วปล่อยให้เก็บกินเองเด็ดขาด ตัวผู้ป้อน หรือ พยายามป้อนให้นกัวเย รับจากปาก ของมัน เพราะบางครั้งตัวเมียก็เล่นตัวไม่ยอมรับ หรือ รับอย่างเสียไม่ได้ แล้วโยนทิ้งออกมาต่อหน้าต่อตา ซึ่งนกตัวผู้จะมองตามอย่างเสียดาย ถ้าเป็นแมลงจะสังเกต เห็นว่า พ่อนกจะไล่ตามเก็บมาป้อนอีก  บางครั้งพ่อนกต้องล่อหลอกป้อนผลไม้บ้าง จึงอาจกล่าวได้ว่า นกตัวเมีย มีส่วนในการกำหนดรายการอาหารอยู่เหมือนกัน นอกจากหาอาหารมาป้อนแล้ว พ่อนกทุกตัวยังมีหน้าดูแลทำความสะอาดปากโพรงอยู่เสมอ ถึงแม้ว่านกเงือกจะมีนิสีย ถ่ายมูลออกนอกโพรง แต่ถ้าลูกนกยังเล็ก จนไม่สามารถถ่ายมูลให้พ้นจากโพรงได้ แม่นกก็ต้องคอยเขี่ยทิ้งบ้าง ถ้ายังติดอยู่ที่ส่วนล่างของปากโพรง พ่อนกจะทำหน้าที่เป็น "ผู้พิทักษ์ความสะอาก " ต่อ
ภาระอันหนักอึ้งในแต่ละวันของพ่อนกเงือก จะสิ้นสุดลงเมื่อพระอาทิตย์ตกดิน  ซึ่งบางครั้งอาจเลยไปถึง อาจเลยไปถึงเกือบ 19.00 น.  ต่อจากนั้นพ่อนกก็จะบินไปหาที่นอน ซึ่งอาจอยู่ใกล้แหล่งอาหารแหล่งใดแหล่งหนึ่ง เพื่อที่ว่าในเมื้อแรก ของวันรุ่งขึ้น จะได้ไม่เสียเวลาเสาะหา มากนัก
เมื่อย่างเข้าฤดูฝน ในราว ปลายเดือนพฤษภาคม หรือ ต้นมิถุนายน จะเป็นช่วงที่ภาระของพ่อนกใกล้สิ้นสุดลง นั้นคือแม่และลูก  ซึ่งโตจะออกมา สู่โลกภายนอก ได้พากันออกจากโพรง ซึ่งระยะเวลาหลังจากนี้ไปเรียกว่า เป็น ช่วงนอกฤดูทำรัง  ที่ทั้งพ่อและแม่นกจะช่วยกันเลี้ยงลูก ซึ่งจะยังคงอยู่กับพ่อแม่ ไปจนถึงฤดูทำรังของปีต่อไป ใกล้เข้ามา   เป็นวัฎจักรวนเวียนอยู่เช่นนี้
                   ในช่วงนอกฤดูทำรัง นกเงือกมักรวมฝูงกันใหญ่บ้างเล็กบ้าง แล้วแต่ชนิด  คำว่า " รวมฝูง " หมายถึง ครอบครัวหลายๆครอบครัวมารวมกัน  แล้วพากัน ไปหากินยังที่ใดที่หนึ่ง  ตกเย็นก็มานอนรวมกัน  ตามหุบเขาในป่าลึก หรือตามชายป่า แล้วแต่ชนิด ในบรรดานกเงือก 4 ชนิด นกกู๋กี๋ จะรวมฝูงเป็นจำนวน มากที่สุด และ มักนอนตามหุบเขาในป่าลึก  พอเช้าตรู่ก็จะพากันออกไปหากินเป็นฝูงใหญ่
    เมื่อนักดูนกพบแหล่งที่นอนของนกกู๋กี๋ แล้ว ช่วงที่ตื่นเต้นที่สุดเห็นจะได้แก่ ช่วงเวลาที่เราคอยดู และ นับนกที่บินผ่านเราในหุบเบื้องล่างนั้น  เพราะ เป็นภาพที่น่าดูยิ่ง  ราวกับลำน้ำที่ไหลคดเคี้ยว  ไประหว่างขุนเขาทะมึนที่ขนาบอยู่สองข้าง  ปีที่อาจารย์พิไล พูลสวัสดิ์  สามารถนับจำนวนนกกู๋กี๋ หรือ นกเงือกกรามช้าง ได้มากที่สุด  เมื่อทำงานวิจัยที่อุทยานแห่งชาติเขาใหญ่  ก็คือปี 2527 ซึ่งนับได้ถึงกว่า 1,000 ตัว   เวลาที่ผู้เฝ้าดูอยู่ภายในหุบแล้ว ฝูงนกกู่กี๋บินผ่านศรีษะ  เสียงปีกที่แหวกอากาศ  ของนกเป็นสิบเป็นร้อยนั้น  จะดังราวกับพายุทีเดียว เนื่องจากนกเงือก ไม่มีขนคลุมด้านใต้ของ ปีก  จึงทำให้อากาศผ่านช่วงล่างระหว่างโคนขนปีกได้ และ เกิดเสียงดังมาก
 นกกู่กี๋  เป็นนกเงือกที่บินแข็งที่สุด  มันสามารถบินโดยตีปีกติดต่อกัน  จากเขาลูกหนึ่ง ไปยังเขาอีกลูกหนึ่ง  ที่ห่างกันอย่างน้อย  1 กม. ได้โดยไม่ต้อง หยุดพัก  ซึ่งต่างจากนกกก นกแก๊ก และ นกเงือกสีน้ำตาล  ที่จะตีปีกได้เพียง 4 - 5  ครั้ง  แล้วร่อนไปเป็นระยะๆ  ทั้งยังต้องหยุดพักตามต้นไม้ด้วย
   แหล่งอาศัยหากิน  พบตามป่าดงดิบแล้ง ป่าดงดิบชื้น  ป่าดงดิบเขา และ ป่าชายเลน  ตั้งแต่ระดับพื้นราบจนถึงระดับความสูง 1,830  เมตร จากระดับน้ำทะเล  นอกจากนี้ยังพบตามป่า บนเกาะ ในทะเล  ที่ไม่ห่างจากฝั่งแผ่นดินใหญ่มากนักด้วย  หรือ บินมาหาอาหารที่ฝั่งแผ่นดินใหญ่  แล้วกลับ ไปนอนบนต้นไม้ในป่าบนเกาะ

ที่มา  http://withmylove.exteen.com/20080506/entry

นกเงือกหัวหงอก

นกเงือกหัวหงอก
White-crowned Hornbill(White-crested Hornbill) 
ชื่อทางวิทยาศาสตร์: Berenicornis comatus 
--------------------------------------------------------------------------------
                                           ลักษณะทั่วไป
     นกเงือกหัวหงอกมีขนาดความยาวลำตัวประมาณ 90 เซนติเมตร ตัวผู้และตัวเมียมีลักษณะไม่เหมือนกัน ส่วนหัว คอ หน้าอก และปลายปีกของตัวผู้มีสีขาว นอกนั้นมีสีดำ ส่วนตัวเมียมีคอและตัวสีดำ ปากมีขนาดใหญ่สีเทาดำ ทั้งตัวผู้และตัวเมียมีหงอนขนเป็นสีขาว

      

ถิ่นอาศัย, อาหาร

     พบในทวีปเอเชียแถบสุมาตรา บอร์เนียว มาเลเซีย เวียดนาม เทือกเขาตะนาวศรี สำหรับในประเทศไทยพบเฉพาะทางภาคใต้ และบางแห่งของภาคตะวันตก เช่นอุทยานแห่งชาติแก่งกระจาน
     อาหารได้แก่ สัตว์เลื้อยคลานที่มีขนาดเล็ก เช่น งู จิ้งเหลน กิ้งก่า รวมถึงผลไม้ชนิดต่าง ๆ ด้วย เช่น ผลไม้ ลูกไม้

พฤติกรรม, การสืบพันธุ์

     ชอบอยู่รวมกันเป็นฝูงเล็ก ๆ ชอบส่งเสียงร้องดังอยู่เสมอ อาศัยตามป่าดงดิบชื้น ตั้งแต่ระดับเชิงเขาจนกระทั่งความสูง 600 เมตรจากระดับน้ำทะเลหรือสูงกว่า
     พฤติกรรมการผสมพันธุ์ของนกเงือกหัวหงอก เป็นลักษณะเดียวกับนกเงือกชนิดอื่น โดยตลอดชีวิตจะไม่มีการเปลี่ยนคู่เลย ตัวเมียจะวางไข่ในโพรงไม้ ตัวผู้เป็นฝ่ายหาอาหารมาป้อนแม่นกและลูกนก

สถานภาพปัจจุบัน    

     ปัจจุบันมีแนวโน้มใกล้สูญพันธุ์ จัดเป็นสัตว์ป่าคุ้มครอง ตามพระราชบัญญัติสงวนและคุ้มครองสัตว์ป่า พุทธศักราช 2535

                                                                      สถานที่ชม

      สวนสัตว์ดุสิต สวนสัตว์เปิดเขาเขียว สวนสัตว์เชียงใหม่ สวนสัตว์นครราชสีมา สวนสัตว์สงขลา

นกเงือกในไทย

 นกเงือก

นกเงือก เป็นนกขนาดใหญ่ ส่วนมากมักจะมีขนสีดำสลับขาว ทั่วโลกมี 55 ชนิด  มีการแพร่กระจายอยู่ในแถบเขตร้อน ของทวีปอัฟริกา และเอเชีย

นกเงือกเป็นนกผัวเดียวเมียเดียว มีลักษณะการทำรังที่แปลกจากนกอื่น คือ เมื่อถึงฤดูกาลทำรัง นกคู่ผัวเมียจะพากันหารัง ซึ่งได้แก่ โพรงไม้ตามต้นไม้ใหญ่ เช่น ต้นยาง ที่อยู่ในที่ลับตา เมื่อตัวเมียเข้าไปอยู่ในโพรง จะทำความสะอาดแล้วเริ่มปิดปากโพรง ด้วยวัสดุต่าง ๆ เช่น ดิน เปลือกไม้ ตัวเมียจะขัง ตัวอยู่ภายในเพื่อออกไข่เลี้ยงลูก

ประเทศไทยมีนกเงือก 13 ชนิด ซึ่งในอุทยานแห่งชาติเขาใหญ่ซึ่งมีอาณาเขตส่วนหนึ่งอยู่ใน จังหวัดนครราชสีมา มี 4 ชนิด ได้แก่ นกกก หรือ นกกะวะหรือ นกกาฮัง นกเงือกสีน้ำตาล นกเงือกกรามช้าง หรือ นกกู่กี๋ และ นกแก๊ก หรือนกแกง และเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าฮาลา-บาลา พบ 9 ใน 12 ชนิดของนกเงือกที่พบในไทย ได้แก่ นกเงืกปากย่น นกเงือกชนหิน นกแก๊ก นกกก นกเงือกหัวหงอก นกเงือกปากดำ นกเงือกหัวแรด นกเงือกดำ นกเงือกกรามช้าง 

รายชื่อนกเงือกที่พบในประเทศไทยนกกก หรือ นกกะวะ หรือ นกกาฮัง Great Hornbill, Buceros bicornis

นกเงือกหัวแรด Rhinoceros Hornbill, Buceros rhinoceros
นกเงือกหัวหงอก White-crowned Hornbill, Berenicornis comatus
นกชนหิน Helmeted Hornbill, Rhinoplax vigil
นกแก๊ก หรือ นกแกง Oriental Pied Hornbill, Anthracoceros albirostris
นกเงือกดำ Black Hornbill, Anthracoceros malayanus
นกเงือกคอแดง Rufous-necked Hornbill, Aceros nipalensis
นกเงือกสีน้ำตาลคอขาว Austen's Brown Hornbill, Anorrhinus austeni
นกเงือกสีน้ำตาล Tickell's Brown Hornbill, Anorrhinus tickelli
นกเงือกปากดำ Bushy-crested Hornbill Anorrhinus galeritus
นกเงือกปากย่น Wrinkled Hornbill, Aceros corrugatus
นกเงือกกรามช้าง หรือนกกู่กี๋ Wreathed Hornbill, Rhyticeros undulatus
นกเงือกกรามช้างปากเรียบ Plain-pouched Hornbill, Rhyticeros subruficollis

นกเงือกหัวแรด

นกเงือกหัวแรด
Rhinoceros Hornbill
ชื่อทางวิทยาศาสตร์: Buceros rhinoceros

ลักษณะทั่วไป
เป็นนกเงือกที่มีขนาดค่อนข้างใหญ่ มีความยาวลำตัวประมาณ 120 เซนติเมตร ตัวผู้และตัวเมียมีลักษณะแตกต่างกันเล็กน้อย โดยตัวเมียมีขนาดลำตัวเล็กกว่าตัวผู้เล็กน้อย มีโหนกบริเวณหูและตาซีดกว่าตัวผู้ นอกนั้นมีความคล้ายคลึงกันมาก ขนบนปีกและตัวสีดำ ท้องและหางมีสีขาวและมีแถบสีดำพาดตามขวางตรงใกล้ปลายหาง คล้ายกับนกกาฮัง โหนกบริเวณเหนือปากเป็นรูปโค้งขึ้นทางด้านบน ตรงโคนโหนกมีสีแดงบริเวณตอนหน้าของส่วนที่โค้งขึ้นทางด้านบน

ถิ่นอาศัย, อาหาร
พบในมาเลเซีย ส่วนในประเทศไทยพบเฉพาะทางภาคใต้ตอนล่าง ตั้งแต่จังหวัดสงขลาลงไป
อาหารได้แก่ งู จิ้งเหลน กิ้งก่า ผลไม้ ลูกไม้ สัตว์เล็กๆ

พฤติกรรม, การสืบพันธุ์
ชอบอาศัยอยู่ตามป่าดงดิบในระดับความสูงไม่เกิน 4,000 ฟุต หรือ 1,200 เมตร จากระดับน้ำทะเล มักเกาะบนกิ่งไม้สูง
พฤติกรรมการผสมพันธุ์ของนกเงือกหัวแรดเหมือนกับนกเงือกอื่น ๆ โดยทำรังไข่อยู่ตามโพรงไม้ ตัวผู้จะเป็นฝ่ายหาอาหารมาเลี้ยงแม่นกและลูกนก

สถานภาพปัจจุบัน
ปัจจุบันมีแนวโน้มใกล้สูญพันธุ์ จัดเป็นสัตว์ป่าคุ้มครอง ตามพระราชบัญญัติสงวนและคุ้มครองสัตว์ป่า พุทธศักราช 2535

สถานที่ชม
สวนสัตว์ดุสิต สวนสัตว์เปิดเขาเขียว สวนสัตว์นครราชสีมา สวนสัตว์สงขลา

Credit : wikipedia

ความเป็นมาของนกเงือก

          นกเงือก (Hornbill) เป็นนกที่มีรูปร่างหน้าตาโบราณ ถือกำเนิดมาไม่น้อยกว่า 45 ล้านปี จัดอยู่ในวงศ์ Bucerotidae มีอยู่ด้วยกัน 52 ชนิดในโลก ซึ่งไม่นับรวม Ground Hornbill 2 ชนิดของแริกา พบได้ในป่า และทุ่งหญ้าเขตร้อนของทวีปแอฟริกาและเอเชียเท่านั้น
             ในประเทศไทยมีนกเงือก 12 ชนิด ได้แก่ นกกก (Great Hornbill) นกเงือก กรามช้าง (Wreathed Hornbilll) นก แก๊ก (Oriental Pied Hornbill) นกเงือก สีน้ำตาลคอขาว (White-throated Brown Hornbill) นกเงือกหัวแรด (Rhinoceros Hornbill) นกชนหิน (Helmeted Hornbill) นกเงือกหัวหงอก (White-crowned Hornbill) นกเงือกปากดำ (Black Hornbill) นกเงือกดำ (Black Hornbill) นกเงือกสีน้ำตาล (Brown Hornbill) นกเงือกปากย่น (Wrinkled Hornbill) นกเงือกกรามช้างปากเรียบ (Plain-pouched Hornbill) และนกเงือกคอแดง (Rufous-necked Hornbill) นกเงือกเป็นนกที่มีขนาดใหญ่ จึงถูกจัดให้เป็น Flagship species Keystone species และ Umbrella species ของป่าเขตร้อนของภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ นกเงือกมีบทบาทเด่นในระบบนิเวศป่าและหลายชนิดอยู่ในสภาวะเสี่ยงใกล้สูญพันธุ์ นกเงือกเป็นตัวช่วยกระจายพันธุ์ไม้ (Seed disperser) ที่มีประสิทธิภาพมาก เนื่องจากพฤติกรรมการเลือกกินผลไม้สุก และนำพาเมล็ดไปทิ้งในพื้นที่ต่างๆ ที่นกเงือกบินไปหากินในแต่ละวัน จากการวิจัยพบว่านกเงือกกินผลไม้ได้มากกว่า 300 ชนิด 100 สกุล 40 วงศ์ โดยเฉพาะผลไม้ที่มีขนาดผลใหญ่กว่า 1.5 ซม ซึ่งนกขนาดเล็กไม่สามารถช่วยกระจายเมล็ดได้ จึงต้องอาศัยนกเงือกเป็นกำลังสำคัญ นกเงือกจึงช่วยรักษาความหลากหลายของพืช โดยเป็นผู้ล่าที่สำคัญของระบบนิเวศป่า ช่วยควบคุมประชากรสัตว์ขนาดเล็ก เช่น แมลงและหนู เป็นต้น จากความสัมพันธ์ของนกเงือกกับระบบนิเวศป่าสมบูรณ์ในแง่ต่างๆ ทำให้นกเงือกมีความอ่อนไหวต่อพื้นที่ป่าที่เปลี่ยนแปลงไป จึงจัดนกเงือกเป็น Indicator species ของป่าแต่ละแบบได้อีกด้วย หากนกเงือกมีจำนวนลดลงหรือสูญพันธุ์ไป จากพื้นที่ สิ่งมีชีวิตอื่นๆ อีกหลายชนิดอาจสูญพันธุ์ตามไปด้วย โดยเฉพาะพันธุ์ไม้ที่เป็นอาหารของนกเงือก


ที่มา http://kularbly.igetweb.com/index.php?mo=3&art=431535

ลักษณะของนกเงือก

       
   นกเงือกมีลักษณะที่สำคัญ คือ เป็นนกที่มีขนาดใหญ่และยังจัดได้ว่าเป็นนกที่มีขนาดใหญ่ที่สุดของป่าเขตร้อนอีกด้วย นกเงือกมีหน้าตาออกจะโบราณสักหน่อย ไม่มีสีสันสวยงามนัก สีขนมักมีสีดำ-ขาว ที่แปลกออกไปบ้างคือสีน้ำตาล เทา มีขนาดใหญ่ ถึงใหญ่มาก บางชนิดอาจมีขนาดตัวถึง 1.5 เมตร ความกว้างของปีกที่กางออกอาจถึง 2 เมตร เช่น นกกก แต่มีลักษณะที่น่าขันคือ มันมีปากใหญ่ผิดสัดส่วนกับหัว แถมมี โหนก เหนือปากทำให้ดูเกะกะ ลูกตาและทำให้ดูเหมือนว่าเจ้านกเงือกจะต้องคอนโหนกที่ดูหนักอึ้งเกินความจำเป็น ลักษณะของ โหนก หรือ casque ที่ว่านี้ ลวงตาดูว่าหนักที่จริงโหนกเป็นโพรง ยกเว้นโหนกของนกชนหิน ( Helmeted Hornbill ) ที่ตันดุจเดียวกับงาช้าง เจ้าโหนกของนกเงือกนี้จะช่วยเราจำแนกชนิดนกกก
         

           

บ้างก็มีรูปทรงกระบอกทอดนอนตามความยาวของจงอยปากดูคล้ายกล้วยหอม แต่มีปลายงอนขึ้น เช่น โหนกของนกเงือกหัวแรด บ้างก็มีโหนกขนาดเล็กเป็นหยักเป็นลอนดูคล้ายกรามช้าง เช่น นกเงือกกรามช้าง ที่ไม่มีโหนกก็มีเช่น นกเงือกคอแดง นกเงือกจะมีส่วนหนังเปลือยเป็นสีฉูดฉาดอยู่บ้าง เช่น หนังบริเวณคอ ขอบตา เป็นต้น มีขนตายาวงาม ขาสั้น ชอบกระโดด ลิ้นสั้นจึงกินอาหารโดยจัดอาหารอยู่ที่ส่วนปลายปากแล้วโยนกลับลงคอไปปกตินกเงือกจัดได้ว่ากินอาหารทั้งผลไม้และสัตว์เล็ก ๆ แต่ผลไม้พวก ไทร ดูจะเป็นอาหารหลักของนกเงือกเอเซียนอกจากเสียงร้องดังแล้ว นกเงือกเป็นนกที่บินเสียงดังมากโดยเฉพาะนกเงือกขนาดใหญ่ เสียงดังนี้เกิดจากที่อากาศผ่านช่องว่างระหว่างโคนขนปีกเนื่องจากนกเงือกไม่มีขนคลุมด้านใต้ของปีก เมื่อกระพือปีกแต่ละครั้งจึงเกิดเสียงดังราวกับรถจักรไอน้ำ และหากนกเงือกขนาดใหญ่บินมาเป็นฝูงจะทำให้เกิดเสียงดังราวพายุ


ที่มา http://kularbly.igetweb.com/index.php?mo=3&art=431538

การทำรังของนกเงือก

      อุปนิสัยในการทำรังของนกเงือกเป็นลักษณะเด่นเฉพาะตัวของนกในวงศ์นี้ ( Bucerotidae ) คือทำรังในโพรงไม้ แต่มันจะไม่สามารถเจาะรังได้เองอย่างนกหัวขวาน แต่จะเสาะหาโพรงที่มีอยู่โดยธรรมชาติหรือที่มีสัตว์อื่นทำให้เกิดขึ้น ที่แปลกคือไม่เพียงแต่เข้าไปอยู่ในโพรงนกเงือกตัวเมียยังปิดปากโพรงเสียด้วยวัสดุต่าง ๆ อันได้แก่ มูลของมันเอง เศษไม้ ดิน เป็นต้น ผสมกันพอกปากโพรงให้เล็กลงจนเหลือเพียงช่องแคบ ๆ เพียงพอที่พ่อนกจะส่งอาหารผ่านด้วยจงอยปาก นกเงือกตัวเมือจะออกไข่ ฟักไข่ และเลี้ยงลูกอยู่ภายในโพรงจนกว่าลูกนกจะโตพอที่จะบินได้จึงจะกระเทาะปากโพรงออกมา ซึ่งกินเวลาประมาณ 3-4 เดือน

       โพรงรังของนกเงือกโดยขนาดของต้นไม้ที่มีโพรงใหญ่พอ หากวัดที่ระดับความสูงของหน้าอกคนวัดเส้นผ่าศูนย์กลางตกราว ๆ 1 เมตร ปากโพนงจะต้องไม้ใหญ่หรือเล็กเกินไปขนาดพอดีๆ ก็ตกราว 20*12 ซม.ความสูงของเพดานรังกว่า 1 เมตรขึ้นไปพื้นโพรงรังต้องไม่ลึกต่ำกว่าขอบประตูล่างมากนัก ความกว้างภายในโพรงใหญ่พอก็ประมาณ 50*40 ซม. โดยปกตินกเงือกจะใช้โพรงปีแล้วปีเล่าหากโพรงนั้นยังเหมาะสมอยู่ ตัวผู้จะเชิญชวนตัวเมียให้เข้าไปดูรังด้วยการโผบินไปเกาะปากโพรง แล้วยื่นหัวเข้าไปสำรวจภายใน บินเข้าออกหลายครั้ง ขณะเดียวกันก็เกี้ยวพาราสีกันด้วย ตัวผู้จะกระแซเข้าใกล้ตัวเมียและพยายามป้อนอาหารซึ่งได้แก่ ผลไม้ให้ตัวเมียบางคู่อาจใช้เวลานานหลายวันกว่าตัวเมียจะสนใจและยอมบิน เข้ามาดูรัง

รังนกเงือกหัวแรด

                                                                                                                     

รังนกกก

รังนกเงือกกรามช้าง

           
                                                                     










 เมื่อคิดว่าได้โพรงที่เหมาะเป็นที่ถูกใจแล้ว ตัวเมียจะเริ่มงานทันที ถ้าปากโพรงแคบไปเนื่องจากการเจริญเติบโตของต้นไม้นกจะเจาะปากโพรงให้กว้างอีกเล็กน้อย กระเทาะวัสดุปิดรังเก่า ๆออก แล้วจะมุดเข้าไปในโพรง จากนั้นตัวเมียจะทำความสะอาดภายในโพรงโดยการคาบเศษเมล็ดผลไม้เก่า ๆ เศษขนของปีก่อนโยนทิ้ง แล้วเริ่มปิดปากโพรงเสียใหม่ วัสดุที่หาได้จะถูกผสมกับมูลของตัวเมียรวมทั้งอาหารที่สำรอกออกมาแล้วพอกลงบนปากโพรงที่เปรียบเหมือนประตู โดยใช้จงอยปากด้านข้างตีให้ติดกัน เมื่อวัสดุนี้แห้งจะแข็งและเหนียวมาก ตัวผู้อาจช่วยหาวัสดุเช่นดิน หรือ เปลือกไม้มาให้ แล้วแต่ชนิดของนกเงือกว่าชอบประตูที่ทำด้วยวัสดุอะไร เช่น นกกกใช้เปลือกไม้ เศษไม้ผุ ๆ เศษอาหารแต่ไม่ใช้ดินเลย ตรงข้ามนกแก๊กจะใช้ดินเป็นส่วนใหญ่ นอกจากนี้ตัวผู้จะคอยเฝ้าเป็นเพื่อนอยู่ข้างนอกเกือบตลอดเวลา และคอยป้อนอาหารหลังจากตัวเมียเสร็จงานปิดโพรงในแต่ละวัน บางคู่จะส่งเสียงเบา ๆ ราวกับปลอบประโลมให้ตัวเมียอุ่นใจ และเมื่อหากตัวผู้แวบหายไปชั่วคู่ชั่วยาม ตัวเมียจะละงานปิดโพรงตามไปทันที่ ตัวผู้จะต้องพากลับมาที่โพรงอีก จะใช้เวลาปิดปากโพรงอยู่ราว 3-7 วัน เมื่อตัวเมียขังตัวเองอยู่ภายในโพรงเรียบร้อยแล้ว ตัวผู้จะทำหน้าที่ดูแลอย่างเคร่งครัดน่ายกย่องสรรเสริญเป็นอย่างยิ่งนับเป็นเยี่ยงอย่างที่ดี ในระยะแรกๆ ในการทำรังคือช่วงตัวเมียฟักไข่ การป้อนอาหารจะไม่บ่อยนัก ราววันละ 2-3 ครั้ง อาหารส่วนมากจะเป็นพวกผลไม้ ระยะนี้ตัวผู้พอมีเวลาให้ตัวเองบ้างก็จะแต่งตัวให้หล่ออยู่เสมอ ส่วนตัวเมียก็จะถือโอกาสนี้ผลัดขนเสียใหม่

ฤดูทำรัง

     ที่อุทยานแห่งชาติเขาใหญ่คู่ผัวเมียจะเริ่มกลับไปที่รังเดิมหรือเสาะหารังใหม่เมื่อสิ้นสุดฤดูฝนราวเดือนธันวาคม-เดือนมกราคม ในช่วงเวลานี้มักจะได้เห็นนกเงือกโดยเฉพาะตัวผัวกระตือรือร้นที่จะสำรวจดูช่องรูโพรงต่างๆ หรึอแม้แต่ช่องที่เราทำขึ้นที่ซุ้มบังไพรสำหรับการเฝ้าสังเกตของเรา

       
ที่มา http://kularbly.igetweb.com/index.php?mo=3&art=431539





http://www.youtube.com/watch?v=24_bMUX6KIQ

วงจรชีวิตนกเงือก

 วงจรชีวิตของนกเงือก อาจแบ่งง่ายๆ ออกได้เป็น 2 ช่วง ดังนี้

1.ฤดูผสมพันธุ์

                ชีวิตรักของนกเงือกเริ่มต้นราวกลางเดือนมกราคมและกุมภาพันธ์ นกเงือกตัวผู้จะบินไปเสาะหาโพรงไม้ โดยมีนกเงือกตัวเมียบินติดตามไปดูด้วย นกเงือกตัวผู้จะคาบผลไม้แล้วพยายามป้อนให้นกเงือกตัวเมีย การเกี้ยวพาราสีลักษณะแบบนี้ มักจะพบเห็นในบริเวณใกล้ๆ กับต้นไทรหรือต้นไม้ที่นกเงือกจะใช้เป็นที่ทำรังและวางไข่เมื่อนกเงือกตัวผู้ต้องการให้นกเงือกตัวเมียเข้าไปในโพรง มันจะเชิญชวนด้วยการบินเข้าไปเกาะปากโพรงแล้วยื่นจะงอยปากเข้าไปในโพรง บางครั้งก็ใช้ด้านข้างของจะงอยปากตีรัวเบาๆ กับผนังปากโพรงทั้ง2ข้างจากนั้นมันจะบินออกมาเกาะที่กิ่งไม้หากนกเงือกตัวเมียมีความพร้อมมันจะบินไปเกาะปากโพรงแล้วมุดหัวเข้าไปสำรวจดูภายในโพรงว่าข้างในมีสภาพเหมาะสมสำหรับใช้เป็นที่วางไข่และเลี้ยงลูกอ่อนหรือไม่เมื่อนกเงือกตัวเมียรับการเชิญชวน มันจะมุดเข้าไปในโพรงเพื่อทำความสะอาด แล้วเริ่มปิดปากโพรงเสียใหม่โดยใช้วัสดุเท่าที่จะหาได้ภายในโพรงผสมกับมูลของมันรวมทั้งอาหารที่มันสำรอกออกมา เมื่อนกเงือกตัวเมียขังตัวเองอยู่ภายในโพรงเรียบร้อยแล้ว นกเงือกตัวผู้จะทำหน้าที่ดูแลอย่างดีน่ายกย่องสรรเสริญเป็นอย่างยิ่ง ในระยะแรกๆ ของการทำรังคือช่วงที่ตัวเมียฟักไข่อยู่นั้น นกเงือกตัวผู้จะป้อนอาหารไม่บ่อยนัก อาหารส่วนมากจะเป็นพวกผลไม้ และช่วงนี้เองที่นกเงือกตัวเมียจะผลัดขนใหม่โดยเฉพาะขนปีกครั้นลูกนกฟักออกจากไข่เป็นตัวแล้ว นกเงือกตัวผู้ต้องรับภาระหนักมากยิ่งขึ้นโดยพ่อนกจะนำอาหารมาป้อนตั้งแต่ก่อนพระอาทิตย์ขึ้นจนกระทั่งหลังพระอาทิตย์ตก การป้อนอาหารจะถี่ขึ้นเรื่อยๆ ถึงประมาณวันละ 10 ครั้งหรือกว่านั้น อาหารที่พ่อนกนำมาป้อนมีความหลากหลาย ไม่ว่าจะเป็นผลไม้หรือสัตว์เมื่อลูกนกเจริญเติบโตเต็มที่แล้ว พ่อนกและแม่นกยังคงหาอาหารมาป้อน และช่วยสอนให้ลูกนกบินร่อนไปในหมู่ไม้อีกประมาณ 5-6 เดือน หรือจนกว่าใกล้จะถึงฤดูทำรังใหม่ก็เป็นอันว่าลูกนกเจริญเติบโต สามารถหาอาหารและดูแลตัวเองได้
     
2.นอกฤดูผสมพันธุ์


               หลังจากที่แม่และลูกนกเงือกออกจากโพรงแล้ว ระยะแรกของฤดูนี้มักเห็นนกเงือกอยู่กันเป็นครอบครัว พอถึงกลางฤดูฝน นกเงือกจะรวมฝูงกันมากขึ้นในช่วงที่รวมฝูงกันอยู่นั้น ทุกๆ เช้า ฝูงนกเงือกจะค่อยๆ ทยอยบินออกจากที่เกาะนอนไปยังแหล่งอาหาร จนกระทั่งตอนเย็น นกเงือกก็จะทยอยบินมาเกาะนอนรวมกันบนต้นไม้ในหุบเขาครั้นถึงกลางฤดูหนาวซึ่งใกล้ฤดูผสมพันธุ์ จำนวนของนกเงือกในฝูงก็จะเริ่มลดจำนวนลงเรื่อยๆ และเริ่มแยกเป็นคู่ๆ กลับไปยังโพรงเก่าหรือเสาะหาโพรงใหม่ เพื่อทำรังและวางไข่อีกครั้ง วนเวียนกันอยู่เช่นนี้ปีแล้วปีเล่า


ที่มา http://kularbly.igetweb.com/index.php?mo=3&art=431534

อาหารนกเงือก

จำพวกผลไม้

        นกเงือกจัดเป็นนกที่กินทั้งผลไม้และสัตว์เป็นอาหาร ผลไม้ที่นกเงือกกินนั้นมีมากกว่า 60 ชนิดผลไทร จัดได้ว่าเป็นอาหารหลักของนกเงือกและมีผลสุกหมุนเวียนในช่วงเวลาต่างๆ กันในรอบปีทำให้สัตว์ป่าที่กินผลไม้มีแหล่งอาหารกินได้ตลอดทั้งปีไม่ขาดแคลนผลไม้อื่น ๆ มีผลไม้หลายชนิดที่เป็นอาหารของนกเงือก จะพบว่าชนิดที่นกกินมาก ได้แก่ ยางโอน สุรามะริด ดาเสือ ผลไม้เหล่านี้จะออกลูกและสุกในช่วงที่ตรงกับฤดูผสมพันธุ์ของนกเงือก

   
       
     
                                   

ตาเสือใบเล็ก
( Dysoxylum crytobotryum)

ตาเสือเมล็ดเขียวเล็ก
( Dysoxylum macrocarpum)

                                                  

                                                                       
                 
                                                       

 อาหารจำพวกสัตว์ 

      นกเงือกกินสัตว์หลากชนิดไม่น้อยไปกว่าผลไม้ ได้แก่ แมลงต่าง ๆ เช่น ตั๊กแตน จักจั่น ฯลฯ และสัตว์ขนาดเล็ก เช่น ตะขาบ กบ เขียด ฯลฯ หรือแม้แต่สัตว์ที่มีความว่องไวอย่างเช่น หนู นกกก ก็ยังสามารถจับกินเป็นอาหารได้

                           

ที่มา http://kularbly.igetweb.com/index.php?mo=3&art=431556

"นกเงือก"อยู่ได้ป่าอยู่คง

 วันวาเลนไทน์ทุกปีกำหนดให้เป็นวันรักนกเงือก  ในฐานะสัตว์ที่มีสัญลักษณ์ของความรักเดียวใจเดียว ปัญหาป่าไม้ที่ถูกรุกรานทำให้บ้านของนกเงือก ต้นไม้ขนาดใหญ่ที่พอจะสร้างโพรงรังเหลือน้อยลง จำเป็นต้องเข้าไปจัดการเรื่องรังเทียมเพื่อให้นกเงือกมีที่วางไข่ เป็นอีกแนวทางเพื่อเพิ่มจำนวนประชากรนกเงือกให้คงอยู่คู่กับป่าไทย งานวันรักนกเงือกที่จัดขึ้น ที่คณะวิทยาศาสตร์ ม.มหิดลในปีนี้ใช้ชื่อตอนว่า “รักแท้เพื่อรังเทียม” โดยผลิตภัณฑ์เครื่องแต่งกาย ฮอนบิลล์ บริษัท ไอ.ซี.ซี.อินเตอร์เนชั่นแนล จำกัด  (มหาชน)จัดขึ้นเพื่อระดมทุนและสนับสนุนงบประมาณในการสนับสนุนงานวิจัยและอนุรักษ์นกเงือกของมูลนิธิศึกษาวิจัยนกเงือก  โดยการริเริ่มของ ศ.ดร.พิไล พูลสวัสดิ์ ที่ดำเนินการมาตั้งแต่ปี 2536 จนถึงปัจจุบัน

ศ.ดร.วิจักขณ์ ฉิมโฉม เลขาธิการมูลนิธิศึกษาวิจัยนกเงือก กล่าวว่า ลูกของนกเงือกคอแดงลดลงในปี 2554 ในพื้นที่ป่าเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วยขาแข้ง จ.อุทัยธานี เมื่อเทียบกับปีก่อน ๆ คาดว่าเกิดจากสภาพอากาศที่แห้งแล้ง ผลไม้ที่เป็นอาหารของนกเงือกไม่ออกผล เช่น ลูกไทร ตาเสือ ยางโอน เป็นต้น แม้ในปี 54 จะเกิดปัญหาน้ำท่วมในภาคกลางรวมทั้งกรุงเทพฯ แต่ลักษณะของฝนที่มีปริมาณมากปกติไม่ตกต้องตามฤดูกาล  หรือการตกเหนือเขื่อนไม่ได้มีผลทำให้ป่ามีความชุ่มชื้นขึ้น

“ อย่างไรก็ตามในปีที่ผ่านมายังไม่สามารถระบุได้ว่าต้นไม้ในป่าไม่ออกผล เป็นปัจจัยมาจากสภาพอากาศ เพราะธรรมชาติของไม้ผลจะมีบางปีที่ให้ผลดกบางปีไม่มีผลสลับกัน”

เลขาธิการมูลนิธิศึกษาวิจัยนกเงือก เล่าให้ฟังว่า ทางมูลนิธิได้เข้าไปปรับปรุงรังตามธรรมชาติและติดตั้งรังเทียม พบว่ารังตามธรรมชาติที่นกเงือกใช้บางครั้งมีขนาดไม่พอดี สภาพรังลึก ปากรังแคบนกเข้าไปทำความสะอาดไม่ได้นกจะไม่อาศัย และระดับของรังที่ไม่ได้ระดับของการป้อนอาหารระหว่างลูกนกกับพ่อแม่ เพราะนกเงือกจะป้อนอาหารปากต่อปากเท่านั้น ทางทีมวิจัยต้องเข้าไปต่อเติมกิ่งไม้เพื่อให้นกมีที่เกาะป้อนอาหาร หรือการเข้าไปขยายปากโพรงให้กว้าง ทั้งนี้ตลอดที่มีการติดตั้งรังเทียมมีนกเงือกบางพันธุ์ที่เข้ามาใช้รังเทียม
     
“ปัญหาใหม่คือ สภาพของรังเทียมมีอุณหภูมิไม่คงที่กลางคืนจะเย็นมาก กลางวันจะร้อนไม่เหมือนกับโพรงไม้จากธรรมชาติ ทั้ง ๆ ที่มีการติดตั้งผนังกันร้อนแล้ว ซึ่งเป็นปัญหาที่จะนำไปแก้ไขต่อไป”

พื้นที่การทำงานวิจัยของมูลนิธิฯ19 ปีที่ผ่านมา ได้กำหนดเก็บข้อมูลศึกษาวิจัยถิ่นอาศัยของนกเงือกที่สำคัญได้แก่อุทยานแห่งชาติเขาใหญ่ จ.นครราชสีมา นกเงือกในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วยขาแข้ง จ.อุทัยธานี อุทยานแห่งชาติบูโด-สุไหงปาดี จ.นราธิวาส นอกจากนักวิชาการจากส่วนกลางแล้วมีนักวิจัยชาวบ้าน ร่วมเก็บข้อมูล อนุรักษ์นกเงือกด้วยตัวอย่าง นิมุ รายอคารี ชาวบ้านวัย 60 ปีในหมู่บ้านตะโล๊ะตา  ต.ปะลุกาสาเมาะ อ.บาเจาะ จ.นราธิวาส คือผู้ช่วยและแนวร่วมคนสำคัญของการปกป้องนกเงือกในอุทยานแห่งชาติ
บูโด นิมุ มีอดีตเป็นพรานเก็บลูกนกขาย แต่เมื่อมูลนิธิเข้าไปให้ความรู้ของความสำคัญนกเงือกต่อผืนป่า ชายชราได้เลิกอาชีพพรานอย่างเด็ดขาดและหันมาเป็นแกนนำสำคัญระดับชาวบ้านในการอนุรักษ์นกเงือก

“แต่ก่อนไม่รู้ว่านกเงือกสำคัญอย่างไรกับป่าไปจับทุกปีในเดือนมิ.ย. เป็นอาชีพเสริมมีคนมาซื้อที่หมู่บ้านเขาให้ตัวละ 4,000-5,000 บาท บอกเอาไปเลี้ยงในสวนสัตว์ จน อ.พิไลไปเล่าให้ฟังจึงเข้าใจ บอกเด็กและชาวบ้านห้ามไปเก็บลูกนกมาขายเราต้องช่วยกันอนุรักษ์ ๆ ไว้”

นิมุ บอกเล่าและว่าแม้ชาวบ้านที่นี่จะช่วยกันอนุรักษ์นกเงือกแต่บ่อยครั้งที่ได้ข่าวว่ามีคนข้างนอกต้องการลูกนกไปส่งยังสวนสัตว์

ปรีดา เทียนส่งรัศมี เจ้าหน้าที่ของมูลนิธิ ที่ฝังตัวในพื้นที่มานับ 10 ปี กล่าวว่า แนวร่วมอย่างนิมุช่วยเกื้อหนุนในการทำงานอนุรักษ์เป็นอย่างมาก เพราะเป็นผู้ใหญ่ในชุมชนเมื่อบอกกล่าวอะไรกับชาวบ้านจะมีคนเชื่อฟัง แม้การทำงานด้านอนุรักษ์ในเขตพื้นที่ความไม่สงบ แต่ไม่ใช่อุปสรรคการทำงานที่มากนักเพราะเราได้คลุกคลีกับชาวบ้านมาหลายสิบปี ชาวบ้านจะเป็นหูเป็นตาเมื่ออยู่ในช่วงอันตรายแจ้งให้เจ้าหน้าที่รู้ล่วงหน้า

“นกเงือกในพื้นที่ป่าในภาคใต้บางแห่งมูลนิธิยังไม่มีโอกาสเข้าไปเก็บข้อมูล หรือทำงานร่วมกับชาวบ้านจนชุมชนเข้มแข็งตัวอย่างตะโล๊ะตา ชาวบ้านรู้ว่าใครจับนกเงือกแจ้ง ตร. ทันที  แต่ในพื้นที่อื่น ๆ เชื่อว่ายังมีการล่าอีก ทั้งเจ้าหน้าที่ของรัฐมีภารกิจที่ต้องทำมากการจับกุมจึงไม่ทั่วถึง”

นกเงือกเป็นดัชนีการเพิ่มขึ้นของป่า จากการเก็บข้อมูลตัวอย่างการเพิ่มขึ้นของนกเงือก 138 ตัวในพื้นที่อุทยานแห่งชาติเขาใหญ่ในปีที่ผ่านมา นกเงือกจะปลูกต้นไม้ใน 1 ปี ได้ 2,518 ต้น หรือ 18 ต้นต่อ 1 ตัว จากพฤติกรรมการคายเมล็ดผลไม้ออกมาเมื่อบินไปตามที่ต่าง ๆ ของป่า เมล็ดเหล่านี้ได้ฝนจะงอกเป็นต้นกล้าและเติบโตเป็นต้นไม้ใหญ่ในภายภาคหน้าต่อไป.


ที่มา http://www.dailynews.co.th/article/725/13270

ความรักของนกเงือก รักแท้ในป่าทึบ

   

      ช่วงเทศกาลวันแห่งความรัก หนุ่มสาวต่างตื่นเต้นที่จะหาของขวัญของชำร่วย ดอกไม้หลากหลายรูปแบบมอบให้กับคนที่รัก เพื่อเป็นการแสดงถึงความรักความรู้สึกที่มีให้อีกฝ่าย หลายคนถือเอาวันนี้เป็นวันพิเศษที่จะแสดงความรักความห่วงใยมากกว่าปกติที่เป็นอยู่ แต่ใครจะล่วงรู้ได้ว่าความรักนั้นจะยืนยาวไปได้ยาวนานหรือเพียงแค่ชั่วข้ามคืน

ในโลกของธรรมชาติ รักแท้ไม่ต้องรอวันพิเศษ หรือเทศกาลที่เกิดขึ้นปีละครั้ง แต่การแสดงความรักเกิดขึ้นได้ทุกวันทุกเวลา ต่างกันก็เพียงวิธีการของแต่ละสายพันธุ์

นกเงือก นับว่าเป็นนกที่ได้รับขนานนามถึงความรักที่มันมีต่อคู่ของมัน เนื่องจากนกเงือกจะจับคู่แบบผัวเดียว – เมียเดียว โดยนกตัวผู้จะเป็นผู้บินไปหานกตัวเมียที่ถูกใจ และเข้าไปเกี๊ยวพาราสีด้วยการนำอาหารหลากหลายชนิดมาให้กับตัวเมีย เพื่อหวังให้สาวเจ้าถูกใจกับอาหารต่างๆ ที่นำมาให้ จนเมื่อนกตัวเมียยอมรับอาหารจึงเป็นการแสดงได้ว่าตัวเมียนั้นได้ยอมตกลงปลงใจเรียบร้อย

แต่ความรักไม่ได้สร้างกันง่ายๆ นกเงือกทั้งคู่จะต้องเลือกสถานที่ทำรังที่เหมาะสม ซึ่งตัวผู้จะทำหน้าที่หาโพรงที่สัตว์ต่างๆ ได้ทำทิ้งไว้ หรือที่เกิดขึ้นตามธรรมชาติตามต้นไม้สูง เมื่อตัวเมียพอใจกับรังตัวผู้นำเสนอตัวเมียจึงยอมให้ผสมพันธุ์ แล้วนกทั้งคู่ก็จะช่วยกันหาเศษใบไม้ใบหญ้ามาสร้างรังเพื่อรอต้อนรับลูกน้อยที่กำลังจะลืมตาดูโลก แล้วหลังจากนั้นก็จะหาเศษดินมาปิดปากรังเพื่อเป็นการป้องกันอันตรายจากสัตว์นักล่าต่างๆ รวมทั้งสร้างความอบอุ่นให้กับแม่ลูก

แม่นกเงือกจะคอยกกไข่และให้ความอบอุ่นกับลูกที่ฟักมาอยู่ภายในรังโดยไม่ได้ออกไปไหน ตัวผู้จึงมีหน้าที่ในการออกหาอาการเพื่อนำมาเลี้ยงชีวิตทั้งลูกน้อยและคู่รัก จนกว่าลูกนกจะโตพอบินได้จึงกะเทาะปากโพรงที่สร้างด้วยเศษดินนั้นออกมา  ความรักของนกเงือกจึงเปรียบเสมือนรักแท้ในป่าทึบ เพราะหากวันใดวันหนึ่งที่นกตัวผู้เกิดไม่ออกหาอาหาร หรือตายไป คู่รักของมันที่รออยู่ที่โพรงก็จะยังคงรออยู่อย่างนั้น ไม่มีวันออกไปไหน รอจนหมดเรี่ยวแรงและตายลงไป พร้อมกับลูกนกเคราะห์ร้ายที่ไม่มีโอกาสได้ออกมาพบกับโลกภายนอก

นอกจากความรัก และความรับผิดชอบที่ยิ่งใหญ่ของนกเงือกแล้ว นกเงือกยังเป็นสัตว์สำคัญที่เป็นตัวแสดงถึงความอุดมสมบูรณ์ของป่าที่มันอาศัยอยู่ เพราะมันจำเป็นจะต้องสร้างรังในโพรงต้นไม้สูง แข็งแรง ในป่าทึบ และด้วยความหลากหลายของการกินอาหาร นกเงือกจึงเป็นตัวกลางในการเชื่อมโยงดุลยภาพต่างๆ ในสังคมป่าเขตร้อนให้คงอยู่ ไม่เปลี่ยนแปลง นกเงือกอาจมีอายุยืนยาวได้ถึง 30 ปี แต่ละตัวสามารถช่วยกระจายเมล็ดพันธุ์ไม้มากกว่า 100 ต้น/สัปดาห์ หากไม้เหล่านี้สามารถเจริญเป็นไม้ใหญ่ได้เพียง 5 เปอร์เซ็นต์ หนึ่งชีวิตของนกเงือกจะสามารถปลูกไม้สำคัญของป่าได้ถึง 500,000 ต้น

ดังนั้นความรักของนกเงือก จึงไม่ใช่เพียงเพื่อขยายพันธุ์เพิ่มจำนวนให้กับสายพันธุ์ของมันเองเท่านั้น มันกลับเผื่อแผ่ความรักของมันให้กับป่า ให้กับสิ่งแวดล้อมรอบตัวของมัน ซึ่งมนุษย์เราก็ได้รับประโยชน์จากความรักนั้นในทางอ้อมจากความสมบูรณ์ของระบบนิเวศ

ที่มา: http://www.seub.or.th

ท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์นกเงือก

     

           การท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์นกเงือก นักท่องเที่ยวที่ต้องการเรียนรู้และอนุรักษ์นกเงือก นกเงือกในปัจุบันนี้ส่วนมากหาดูได้ยากเราควรจะอนุรักษ์และไม่ทำลายเพื่อเราจะได้ท่องเที่ยวอย่างมีความสุขและได้ดูลักษณะนกเงือก และท่องเที่ยวชมไปตามโพรงไม้ที่มันกำลังเลี้ยงดูลูกมันอยู่หรือกำลังออกมาจากโพรงให้เราได้ชมกันนกเงือกเป็นสัตว์ที่ชอบกระโดด แงะลิ้นสั้น จึงกินอาหารโดยจัดอาหารให้อยู่ปลายปากและโยนกลับลงคอไป อาหารของนกเงือกมีทั้งพืชและสัตว์ เช่นผลไทร สุรามมะริด ผลตาเสือ เป็นต้น สัตว์ได้แก่ สัตว์เลือยคลาน แมลงเป็นต้น เนืองจากนกเงือกทำรังในโพรงไม้ใหญ่ และกินอาหารที่ได้ชนิดแบ่งชี้ความสมบูรณ์ของป่าหรือ          สัญลักษะณะของป่าดงดิบลักษณะของนกเงือกของ และดัชนี้ชี้ความสมบูรณ์ ของป่าดงดิบจับคู่ทำรัง ตามโพรมไม้ใหญ่ ตัวเมียมักจะกกไข่อยู่ ให้กำเนิดลูกน้อย อยู่ภายในโพรม
          ตัวอยู่ทำหน้าที่ปกป้อง และหาอาหารมารให้จนติบใหญ่ ทั่งงแม่ละลูกใครจะเชือว่า นกในป่าเกิดมารักเดียวใจเดียวตลอดชีวิต นกเงือก (HORNBILL) ทั่วโลกมี ๕๕ ชนิด มีการแพร่กระจายอยู่ในแถบเขตร้อน ของทวีปอาฟริกา และเอเซีย ประเทศไทยมีนกเงือก ๑๓ ชนิด ซึ่งในอุทยานแห่งชาติเขาใหญ่ซึ่งมีอาณาเขตส่วนหนึ่งอยู่ใน จังหวัดนครราชสีมา มี ๔ ชนิด ได้แก่ นกกก หรือ นกกะวะหรือ นกกาฮัง นกเงือกสีน้ำตาล นกเงือก กรามช้าง หรือนกกู่กี๋ และนกแก๊ก หรือนกแกง
         นกเงือกเป็นนกขนาดใหญ่ อาจมีความยาว ๑.๕ เมตร เมื่อวัดจากปากถึงปลายหาง ส่วนมากมักจะมีขนสีดำสลับขาว มีลักษณะการทำรังโดยตัวเมียปิดขังตัวเองอยู่ภายในโพรงไม้ นกเงือกมีนิสัยในการทำรังผิดแปลกไปจากนกอื่นใดในโลก คือ เมื่อถึงฤดูกาลทำรัง นกคู่ผัวเมียจะพากันหารัง ซึ่งได้แก่ โพรงไม้ตามต้นไม้ใหญ่ เช่น ต้นยาง ที่อยู่ในที่ลับตา
          นกเงือกเป็นนกผัวเดียวเมียเดียว จะมีการเกี้ยวพาราสี เมื่อตัวเมียเข้าไปอยู่ในโพรง จะทำความสะอาดแล้วเริ่มปิดปากโพรง ด้วยวัสดุต่าง ๆ เช่น ดิน เปลือกไม้ ตัวเมียจะผสมวัสดุเหล่านี้กับมูลของมันเอง เมื่อปิดปากโพรงจึงเหลือเพียงช่องแคบ ๆ ตัวเมียจะขัง ตัวอยู่ภายในเพื่อออกไข่เลี้ยงลูก ตัวผู้จะทำหน้าที่ดูแลตัวเมียและลูกโดยส่งอาหารผ่านทางปากโพรง นกเงือกจะมีส่วนหนังเปลือยเป็น สีฉูดฉาดอยู่บ้าง เช่น บริเวณคอ ขอบตา มีขนตายาว ขาสั้น ชอบกระโดด ลิ้นสั้น จึงกินอาหารโดยจัดอาหารให้อยู่ที่ปลายปากแล้วโยน กลับลงคอไป อาหารของนกเงือกมีทั้งพืชและสัตว์ เช่น ผลไทร สุรามะริด ผลตาเสือ เป็นต้น สัตว์ ได้แก่ สัตว์เลื้อยคลาน แมลง เป็นต้น
           เนื่องจากนกเงือกอาศัยทำรังในโพรงไม้ใหญ่ และกินอาหารที่ได้จากผลผลิตในป่า นกเงือกจึงเป็นดัชนีบ่งชี้ความสมบูรณ์ ของป่า หรือสัญลักษณ์ของป่าดงดิบเป็นส่วนหนึ่งของสรรพสิ่งในระบบนิเวศ ปัจจุบันการศึกษาวิจัยธรรมชาติมีน้อยมาก การที่มีข้อมูลเรื่อง นกเงือกเป็นอย่างดีทั้งนี้เนื่องจากการ ศึกษาวิจัยอย่างจริงจังของ โครงการศึกษานิเวศวิทยาของนกเงือกนกเงือกเป็นนกขนาดใหญ่ อาจมีความยาว ๑.๕ เมตร เมื่อวัดจากปลาย ปากถึงปลายหาง ส่วนมากมักจะมีขนสีดำสลับขาวมีลักษณะเด่นเฉพาะตัว คือ ปากขนาดใหญ่ ยาวโค้ง มีโหนกอยู่บนส่วนปาก จัดเป็นสัตว์ที่ยังคง ความเป็นอยู่แบบโรราณตามลักษณะการทำรังโดยตัวเมียปิดขังตัวเองอยู่ ภายในโพรงไม้ นกเงือกมีนิสัยในการทำรังผิดแปลกไปจากนกอื่นใดในโลก คือ เมื่อถึงฤดูกาลทำรัง นกเงือกเป็นนกผัวเดียวเมียเดียว จะมีการเกี้ยวพาราสี เมื่อตัวเมียเข้าไปอยู่ ในโพรง จะทำความสะอาดแล้วเริ่มปิดปากโพรงด้วยวัสดุต่าง ๆ เช่น ดิน เปลือกไม้ ตัวเมียจะผสมวัสดุเหล่านี้กับมูลของมันเอง เมื่อปิดปากโพรงจึงเหลือ เพียงช่องแคบ ๆ ตัวเมียจะขังตัวอยู่ภายใน เพื่อออกไข่เลี้ยงลูก ตัวผู้จะทำหน้าที่ ดูแลตัวเมียและลูกโดยส่งอาหารผ่านทางปากโพรง นกเงือกจะมีส่วนหนังเปลือย เป็นสีฉุดฉาดอยู่บ้างอยู่บ้าง เช่น บริเวณคอ ขอบตา มีขนตายาว ขาสั้น ชอบกระโดด ลิ้นสั้น จึงกินอาหารโดยจัดอาหารให้อยู่ที่ปลายปากแล้วโยนกลับลงคอไป อาหารของนกเงือกมีทั้งพืชและสัตว์ เช่น ผลไทร สุรามะริด ผลตาเสือ เป็นต้น สัตว์ ได้แก่ สัตว์เลี้อยคลาน แมลง เป็นต้น นกคู่ผัวเมียจะพากันหารัง ซึ่งได้แก่ โพรงไม้ตาม ต้นไม้ใหญ่ เช่น ต้นยาง ที่อยู่ในที่ลับตานกเงือก หรือที่ภาษาอังกฤษเรียกว่า Hornbill มีอยู่ด้วยกันถึง 54 ชนิดในโลก พบได้ในป่าเขตร้อน ของทวีปอาฟริกาและเอเซียเท่านั้น ในประเทศไทยมีอยู่ถึง 12 ชนิด นกเงือกมีหน้าตาออกจะโบราณ สักหน่อย ไม่มีสีสันสวยงามนัก สีขนมักมีสีดำ-ขาว ที่แปลกออกไปบ้างคือสีน้ำตาล เทา มีขนาดใหญ่ ถึงใหญ่มาก บางชนิดอาจมีขนาดตัวถึง 1.5 เมตร ความกว้างของปีกที่กางออกอาจถึง 2 เมตร เช่น นกกก แต่มีลักษณะที่น่าขันคือ มันมีปากใหญ่ผิดสัดส่วนกับหัว แถมมี โหนก เหนือปากทำให้ดูเกะกะ ลูกตาและทำให้ดูเหมือนว่าเจ้านกเงือกจะต้องคอนโหนกที่ดูหนักอึ้งเกินความจำเป็น ลักษณะของ โหนก หรือ casqued ที่ว่านี้ ลวงตาดูว่าหนักที่จริงโหนกเป็นโพรง ยกเว้นโหนกของนกชนหิน ( Helmeted Hornbill )   ที่ตันดุจเดียวกับงาช้าง เจ้าโหนกของนกเงือกนี้จะช่วยเราจำแนกชนิดนกกก บ้างก็มีรูปทรงกระบอกทอดนอนตามความยาวของจงอยปากดูคล้ายกล้วยหอม แต่มีปลายงอนขึ้น เช่น โหนกของนกเงือกหัวแรด บ้างก็มีโหนกขนาดเล็กเป็นหยักเป็นลอนดูคล้ายกรามช้าง เช่น นกเงือกกรามช้าง ที่ไม่มีโหนกก็มีเช่น นกเงือกคอแดง
            นกเงือกจะมีส่วนหนังเปลือยเป็นสีฉูดฉาดอยู่บ้าง เช่น หนังบริเวณคอ ขอบตา เป็นต้น มีขนตายาวงาม ขาสั้น ชอบกระโดด ลิ้นสั้นจึงกินอาหารโดยจัดอาหารอยู่ที่ส่วนปลายปากแล้วโยนกลับลงคอไปปกตินกเงือกจัดได้ว่ากินอาหารทั้งผลไม้และสัตว์เล็ก ๆ แต่ผลไม้พวก ไทร ดูจะเป็นอาหารหลักของนกเงือกเอเซีย
            นอกจากเสียงร้องดังแล้ว นกเงือกเป็นนกที่บินเสียงดังมากโดยเฉพาะนกเงือกขนาดใหญ่ เสียงดังนี้เกิดจากที่อากาศผ่านช่องว่างระหว่างโคนขนปีกเนื่องจากนกเงือกไม่มีขนคลุมด้านใต้ของปีก เมื่อกระพือปีกแต่ละครั้งจึงเกิดเสียงดังราวกับรถจักรไอน้ำ และหากนกเงือกขนาดใหญ่บินมาเป็นฝูงจะทำให้เกิดเสียงดังราวพายุ
          อุปนิสัยในการทำรังของนกเงือกเป็นลักษณะเด่นเฉพาะตัวของนกในวงศ์นี้ ( Bucerotidae) คือทำรังในโพรงไม้ แต่มันจะไม่สามารถเจาะรังได้เองอย่างนกหัวขวาน แต่จะเสาะหาโพรงที่มีอยู่โดยธรรมชาติหรือที่มีสัตว์อื่นทำให้เกิดขึ้น ที่แปลกคือไม่เพียงแต่เข้าไปอยู่ในโพรงนกเงือกตัวเมียยังปิดปากโพรงเสียด้วยวัสดุต่าง ๆ อันได้แก่ มูลของมันเอง เศษไม้ ดิน เป็นต้น ผสมกันพอกปากโพรงให้เล็กลงจนเหลือเพียงช่องแคบ ๆ เพียงพอที่พ่อนกจะส่งอาหารผ่านด้วยจงอยปาก นกเงือกตัวเมือจะออกไข่ ฟักไข่ และเลี้ยงลูกอยู่ภายในโพรงจนกว่าลูกนกจะโตพอที่จะบินได้จึงจะกระเทาะปากโพรงออกมา ซึ่งกินเวลาประมาณ 3-4 เดือน
           ชีวิตรักของนกเงือกเริ่มต้นราวกลางเดือนมกราคมและกุมภาพันธ์ เราจะเห็นนกเงือกอยู่กันเป็นคู่ส่วนใหญ่แล้วตัวผู้จะเสาะหารัง ตัวเมียจะคอยติดตามไปดูด้วยและตัดสินใจว่าพอใจโพรงนี้รึเปล่า เพราะตนจะต้องอยู่ในโพรงนี้อีกหลายเดือน
            โพรงรังของนกเงือกซึ่งศึกษาที่เขาใหญ่จะพบในต้นไม้ตระกูลยางมากที่สุด โดยขนาดของต้นไม้ที่มีโพรงใหญ่พอ หากวัดที่ระดับความสูงของหน้าอกคนวัดเส้นผ่าศูนย์กลางตกราว ๆ 1 เมตร ปากโพนงจะต้องไม้ใหญ่หรือเล็กเกินไปขนาดพอดีๆ ก็ตกราว 20*12 ซม.ความสูงของเพดานรังกว่า 1 เมตรขึ้นไปพื้นโพรงรังต้องไม่ลึกต่ำกว่าขอบประตูล่างมากนัก ความกว้างภายในโพรงใหญ่พอก็ประมาณ 50*40 ซม. โดยปกตินกเงือกจะใช้โพรงปีแล้วปีเล่าหากโพรงนั้นยังเหมาะสมอยู่ ตัวผู้จะเชิญชวนตัวเมียให้เข้าไปดูรังด้วยการโผบินไปเกาะปากโพรง แล้วยื่นหัวเข้าไปสำรวจภายใน บินเข้าออกหลายครั้ง ขณะเดียวกันก็เกี้ยวพาราสีกันด้วย ตัวผู้จะกระแซเข้าใกล้ตัวเมียและพยายามป้อนอาหารซึ่งได้แก่ ผลไม้ให้ตัวเมียบางคู่อาจใช้เวลานานหลายวันกว่าตัวเมียจะสนใจและยอมบิน เข้ามาดูรัง
           เมื่อคิดว่าได้โพรงที่เหมาะเป็นที่ถูกใจแล้ว ตัวเมียจะเริ่มงานทันที ถ้าปากโพรงแคบไปเนื่องจากการเจริญเติบโตของต้นไม้นกจะเจาะปากโพรงให้กว้างอีกเล็กน้อย กระเทาะวัสดุปิดรังเก่า ๆออก แล้วจะมุดเข้าไปในโพรง จากนั้นตัวเมียจะทำความสะอาดภายในโพรงโดยการคาบเศษเมล็ดผลไม้เก่า ๆ เศษขนของปีก่อนโยนทิ้ง แล้วเริ่มปิดปากโพรงเสียใหม่ วัสดุที่หาได้จะถูกผสมกับมูลของตัวเมียรวมทั้งอาหารที่สำรอกออกมาแล้วพอกลงบนปากโพรงที่เปรียบเหมือนประตู โดยใช้จงอยปากด้านข้างตีให้ติดกัน เมื่อวัสดุนี้แห้งจะแข็งและเหนียวมาก ตัวผู้อาจช่วยหาวัสดุเช่นดิน หรือ เปลือกไม้มาให้ แล้วแต่ชนิดของนกเงือกว่าชอบประตูที่ทำด้วยวัสดุอะไร เช่น นกกกใช้เปลือกไม้ เศษไม้ผุ ๆ เศษอาหารแต่ไม่ใช้ดินเลย ตรงข้ามนกแก๊กจะใช้ดินเป็นส่วนใหญ่ นอกจากนี้ตัวผู้จะคอยเฝ้าเป็นเพื่อนอยู่ข้างนอกเกือบตลอดเวลา และคอยป้อนอาหารหลังจากตัวเมียเสร็จงานปิดโพรงในแต่ละวัน บางคู่จะส่งเสียงเบา ๆ ราวกับปลอบประโลมให้ตัวเมียอุ่นใจ และเมื่อหากตัวผู้แวบหายไปชั่วคู่ชั่วยาม ตัวเมียจะละงานปิดโพรงตามไปทันที่ ตัวผู้จะต้องพากลับมาที่โพรงอีก จะใช้เวลาปิดปากโพรงอยู่ราว 3-7 วัน
           เมื่อตัวเมียขังตัวเองอยู่ภายในโพรงเรียบร้อยแล้ว ตัวผู้จะทำหน้าที่ดูแลอย่างเคร่งครัดน่ายกย่องสรรเสริญเป็นอย่างยิ่งนับเป็นเยี่ยงอย่างที่ดี ในระยะแรกๆ ในการทำรังคือช่วงตัวเมียฟักไข่ การป้อนอาหารจะไม่บ่อยนัก ราววันละ 2-3 ครั้ง อาหารส่วนมากจะเป็นพวกผลไม้ ระยะนี้ตัวผู้พอมีเวลาให้ตัวเองบ้างก็จะแต่งตัวให้หล่ออยู่เสมอ ส่วนตัวเมียก็จะถือโอกาสนี้ผลัดขนเสียใหม่
           เมื่อเวลาผ่านไปราว 5-7 สัปดาห์ ลูกนกจะฟักออกเป็นตัว ตัวผู้ต้องรับภาระหนักมาก พ่อนกจะเริ่มหน้าที่ของตนตั้งแต่พระอาทิตย์ขึ้นจนหลังพระอาทิตย์ตก การป้อนอาหารจะถี่ขึ้นเรื่อยๆ วันละ 10 ครั้ง หรือกว่านั้นชนิดอาหารที่นำมาป้อนจะมีความหลากหลายมากขึ้น มีผลไม้ป่าอื่นๆ นอกจากไทร เช่น ส้มโมง สุรามะริด กำลังเลือดม้า ตาเสือเล็ก ตาเสือใหญ่ หว้ามะหาดขี้ตุ่น ยางโดน มะเกิ้ม พิพวนป่า มะขามแป พญาไม้ เป็นต้น นอกจากนี้ยังต้องหาอาหารเสริมโปรตีนมาเลี้ยงลูกเช่น แมลงนานาชนิด สัตว์เลื้อยคลาน เช่น งู กิ้งก่า ปลา ปู กบ เขียด กิ้งกือ ไส้เดือน นก ไข่และลูกนก หนู กระรอก ค้างคาว เป็นต้น การอาหารต้องไปตามแหล่งผลไม้สุก สำรวจตามโพรงไม้เพื่อหาสัตว์ที่อาศัยอยู่ในโพรง เช่นกระรอกบินหากจับได้ก็จะนำมาเป็นอาหารให้ลูกนก อาจกระเทาะเปลือกไม้เพื่อหาตัวหนอน โบยบินเพื่อจับแมลงในอากาศ ลงพื้นดินและริมน้ำเพื่อจับปลา ปู หาไส้เดือน งูดิน เป็นต้น ต้องใช้กำลังงานไปมากช่วงนี้จะดูพ่อนกโทรมมาก
           นกเงือกเป็นนกที่สะอาดสะอ้าน ทั้งแม่และลูกจะถ่ายมูลผ่านช่องแคบๆนี้ ลูกนกจะไม่สามารถถ่ายมูลให้พุ่งพ้นปากโพรงจึงตกอยู่แค่ปากโพรง เมื่อพ่อนกป้อนอาหารเสร็จในแต่ละครั้งจะคาบเอามูลของลูกมันทิ้ง จากพฤติกรรมนี้เราสามารถจะทำนายได้ว่ารังใดมีลูกนกฟักเป็นตัวแล้ว อาหารพวกที่เป็นผลไม้ที่มีเมล็ดในแข็งนกเงือกจะสำรอกทิ้งออกมาภายนอกโพรง เราจึงพบว่าที่โคนต้นไม้ที่เป็นรังนกจะเต็มไปด้วยมูลนกและเมล็ดผลไม้นานาชนิด ซึ่งจะงอกเป็นต้นกล้าเต็มไปหมด
          การเลี้ยงลูกนกเงือกพ่อนกจะส่งอาหารผ่านแม่นก แม่นกจะมีส่วนในการกำหนดเมนูสำหรับลูกนก บางคราวพ่อนกนำผลไม้บางชนิดมาป้อนซ้ำๆ แม่นกจะปฏิเสธไม่ยอมรับ ถ้าพ่อนกยังตื้อที่ป้อนต่อไป แม่นกจะรับมาโยนทิ้งไปต่อหน้าต่อตา ก็เป็นสัญญาณเตือนพ่อนกว่าจะต้องเปลี่ยนอาหารแแล้วมิฉะนั้นจะเหนื่อยเปล่าเพราะแม่เจ้าประคุณโยนทิ่งอย่างไร้เยื่อใย ทั้ง ๆ ที่พ่อนกนั้นเวลาป้อนอาหารแต่ละทีก็แสนจะอ่อนโยน พ่อนกจะสำรอกอาหารออกมาคราวละหนึ่ง แล้วบรรจงป้อนให้แม่นกชนิดปากต่อปากจนกว่าแม่นกจะรับไปจะไม่มีการสำรอกไว้ในโพรงแล้วปล่อยให้เก็บกินเอง และไม่มีการผิดพลาดโดยป้อนผลไม้ที่ตัวเองกินเนื้อแล้วเป็นอันขาด หากเป็นอาหารประเภทสัตว์ก็จะฆ่าเสียให้ตายก่อนโดยฟาด   กับกิ่งไม้หรือกัดย้ำด้วยจงอยปากแล้วป้อน
             เมื่อเวลาล่วงเข้าประมาณสัปดาห์ที่ 10 ถึง 15 พ่อนกจะเริ่มลดอาหารลง ก็แสดงว่าใกล้เวลาอันสมควรที่ ลูกนกและแม่นกจะออกจากโพรงเสียทีเมื่ออกจากโพรงแล้วลูกนกจะบินได้เกือบทันทีเพราะซ้อมกระพือปีกไว้บ้างแล้ว ขณะอยู่ในโพรง พ่อแม่นกจะคอยดูแลโดยป้อนอาหารและสอนร่อนไปในหมู่ไม้ให้ลูกนกอีกราว 5-6 เดือน หรือ จนกว่าฤดูทำรังใหม่จะใกล้เข้ามา ก็เป็นอันว่าลูกนกบรรลุนิติภาวะที่จะหากินดูแลตัวเองได้
           นกเงือกจัดว่ามีศัตรูน้อยแต่ที่สำคัญเห็นจะเป็น หมาไม้ ซึ่งไต่ไปถึงรัง หากพบว่าปากโพรงเปิดอยู่เนื่องจากแม่นกออกมาก่อน ลูกนกจะตกเป็นเหยื่อของหมาไม้ได้ง่าย อีกา ก็เป็นศัตรูที่สำคัญอีกตัวหนึ่งที่มักจะคอยจิกตีลูกนกที่เพิ่งออกจากโพรง
          เมื่อเข้าฤดูฝนก็หมดช่วงทำรัง นกเงือกมักจะรวมกันเป็นฝูงใหญ่บ้างเล็กบ้างแล้วแต่ชนิดนกเงือก นกเงือก กรามช้างดูจะรวมฝูงกันมากที่สุดบาง คราวอาจรวมกันมากถึง 1000 ตัว ไปหากิน และนอนตามหุบเขาลึก
           ด้วยลักษณะการดำรงชีวิตดังกล่าวมาแล้ว นกเงือกจึงมีบทบาทที่สำคัญในระบบนิเวศของป่าดงดิบ นั่นคือช่วยกระจายพันธุ์พืชโดยการสำรอกเมล็ดผลไม้ทิ้งหรือถ่ายเมล็ด ออกมา ชีวิตของนกเงือกต้องขึ้นอยู่กับป่าที่สมบูรณ์ มีต้นไม้ใหญ่ ที่มีโพรงให้ทำรัง มีแหล่งอาหารที่เพียงพอ จึงอาจใช้เป็นตัวบ่งชี้ความอุดมสมบูรณ์ของป่าได้
          เนื่องจากสถานการณ์ของป่าไม้บ้านเราลดน้อยลงไปทุกที่ ประกอบกับการที่นกถูกล่า เพื่อนำมาเลี้ยงหรือนำมาใช้ทำเครื่องประดับ ทำให้โอกาสที่นกเงือกจะสืบทอดพันธุ์ต่อไปให้คนรุ่นหลังๆ ได้ชื่นชมเห็นที่จะเลือนลาง ถ้าทุกฝ่ายรวมทั้งพวกเรา ยังหลงฟุ้งเฟ้อกับการพัฒนาประเทศโดยปราศจากการวางแผนที่รอบคอบ จริงจัง จริงใจ และโปร่งใส มรดกไทยที่ธรรมชาติได้สั่งสมมาช้านาน ไม่จำเพาะแต่นกเงือกเท่านั้น คงถึงกาลอวสานเป็นแน่แท้


ที่มา: http://webboard.thai-tour.com/view_topic.php?id_topic=438

แหล่งที่พบนกเงือกในประเทศไทย

นกกก, นกกาฮัง

ชื่อวิทยาศาสตร์ (Scientific name):  Buceros bicornis

ชื่อสามัญ (Common name): Great Hornbill

เป็นนกเงือกขนาด ใหญ่มากขนาดตัวราว 122 ซม. สีเหลืองบนปากและโหนกเกิดจากสีของน้ำมันจากต่อมโคนหางที่นกทาเอง ตัวผู้ตาแดง ตัวเมียตาขาว อาหารของนกกก ได้แก่ ผลไม้ป่าต่าง ๆ โดยเฉพาะ ลูกไทร และสัตว์ชนิดต่างๆ เช่น หนู งู นก แมลง ฯลฯ ตัวเมียจะกระเทะปากโพรงออกมาช่วยตัวผู้เลี้ยงลูก เมื่อลูกนกออกจากไข่ ราว 1 เดือน เลี้ยงลูก 1 ตัวเท่านั้น พบได้ตามป่าใหญ่ ๆ เช่น อุทยานแห่งชาติเขาใหญ่

     

     นกแก๊ก, นกแกง

ชื่อวิทยาศาสตร์ (Scientific name): Anthracoceros albirostris

ชื่อสามัญ (Common name): Oriental Pied Hornbill

เป็นนกสีดำขนาดใหญ่ใกล้เคียงกับนกเงือกสีน้ำตาล คือราว 70 ซม. ปากและโหนกสีงาช้าง ตัวผู้มีโหนกยาวทรงกระบอกทอดตามความยาวของปากมีสีดำ แต้มตรงส่วนหน้า ตัวเมียโหนก เล็กกว่าและมีสีดำเปรอะ ทั้งโหนกและปากอาหารมีทั้งผลไม้และสัตว์เล็ก ๆ ลง หากินตามพื้นดินด้วย มักพบอยู่ตามชายป่า เช่น อุทยานแห่งชาติเขาใหญ่


                                                                                                                                 

  นกเงือกกรามช้าง, กู๋กี๋

ชื่อวิทยาศาสตร์ (Scientific name): Aceros undulatus

ชื่อสามัญ (Common name): Wreathed Hornbill

ขนาดตัว ราว 130 ซม. มีโหนกเป็นลอนหยัก ซึ่งจำนวนลอนบ่งบอกอายุของนก1 ปีต่อ 1 ลอน แต่ก็บอกไม่ได้ตลอดชั่วอายุของนก ปากด้านข้าง เป็นรอยสัน นกกู๋กี๋ตัวผู้มีถุงใต้คอสีเหลืองขีดดำสองข้าง ตัวเมียมีถุงสีฟ้าตัวดำปลอด หางขาว เป็นนกที่บินได้ไกล มาก กินผลไม้เป็นส่วนใหญ่ ตัวผู้หาเลี้ยงตัวเมียและลูก 1 ตัว ซึ่งอยู่ภายในโพรงไม้ตลอดเวลาประมาณ 4 เดือน เคยพบ กระจายเช่นเดียวกับนก กก เช่น อุทยานแห่งชาติเขาใหญ่

                                                                                                                                                     
     

นกเงือกกรามช้างปากเรียบ

ชื่อวิทยาศาสตร์ (Scientific name): Aceros subruficollis

ชื่อสามัญ (Common name): Plain-pouched Hornbill

(Rhyticeros ) รูปร่างหน้าตานิสัยเหมือนนกกู๋กี๋ หรือ นกเงือกกรามช้าง มีขนาดย่อมกว่า และต่างกันตรงที่ปากด้านข้างเรียบ ถุงใต้คอไม่มีขีดดำทั้งตัวผู้และตัวเมีย เป็นนกเงือกที่ใกล้สูญพันธุ์ พบบริเวณ ผืนป่าตะวันตกติดกับประเทศพม่า (Myanmar) เช่น เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วยขาแข้ง


     

   นกเงือกปากย่น

ชื่อวิทยาศาสตร์ (Scientific name): Aceros corrugatus

ชื่อสามัญ (Common name): Wrinkled Hornbill
คล้าย นกกู๋กี๋แต่ขนาดย่อมกว่า โคนหางสีดำ ส่วนปลายกว่าครึ่งความยาวหางมีสีขาว ตัวผู้มีโหนกสูงแต่ไม่หนา ด้านข้างของปากล่างเป็นรอยย่น ถุงใต้คอสีฟ้าซีด ๆ เป็นนกเหงือกที่อยู่ป่าที่ราบต่ำ ซึ่งถูกทำลายเกือบหมดสิ้น เคยพบอยู่ทางภาคใต้ นกเงือกปากย่นเชื่อว่าสูญพันธุ์ไปแล้วจากประเทศไทย พบนกเงือกชนิดนี้ได้ที่ประเทศมาเลเซีย (Malaysia)



     

    นกเงือกคอแดง

ชื่อวิทยาศาสตร์ (Scientific name): Aceros nipalensis

ชื่อสามัญ (Common name): Rufous-necked Hornbill

มีขนาดใกล้เคียงกับนกเงือกปากย่น ตัวผู้มีสีสรรสวยงามแต่ไม่มีโหนก ปากสีเหลืองอ่อน อมเขียว ปากบนมีรอยขีดสีดำ ถุงใต้คอสีแสดทั้งสองเพศ ตัวเมียสีดำปลอด เป็นนกเงือกที่พบอยู่ป่าสูง และอยู่ในภาวะใกล้สูญพันธุ์ พบนกเงือกชนิดนี้ได้ทางตะวันตกและ ตะวันตกเฉียงเหนือ เช่น เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วยขาแข้ง



     

นกเงือกสีน้ำตาล (Tickell's)

ชื่อวิทยาศาสตร์ (Scientific name): Anorrhinus tickelli

ชื่อสามัญ (Common name): Tickell's Brown Hornbill

ขนาดเล็กกว่า นกเงือกปากดำ และมีนิสัยคล้ายคลึงกัน แตกต่างจากนกเงือกสีน้ำตาล (Austen's) ตรงที่คอมีสีน้ำตาลแดง ทำรังแบบมีผู้ช่วยแต่ผู้ช่วยจะเป็นตัวผู้ทั้งหมด และไปกันเป็นฝูง กินอาหารจำพวกแมลง สัตว์เล็ก ๆ และผลไม้ เลี้ยงลูกได้มากที่สุดถึง 3 ตัว เป็นนกที่ อยู่ในภาวะใกล้สูญพันธุ์ พบนกเงือกชนิดนี้ ได้ทางภาคเหนือ ตะวันตกและภาคกลาง เช่น เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วยขาแข้ง, อุทยานแห่งชาติแก่งกระจาน เป็นต้น



     

       นกเงือกหัวหงอก

ชื่อวิทยาศาสตร์ (Scientific name): Aceros comatus

ชื่อสามัญ (Common name): White-crowned Hornbill

เป็นนกเงือกสีดำขาว ขนาดใกล้เคียงกับนกเงือกกรามช้าง หัวมีหงอนสีขาว ปากและโหนกสีดำ มักพบอยู่กันเป็นฝูงเล็ก ๆ หากินระดับใต้เรือนยอดไม้ อาหารได้แก่ ผลไม้ป่า พบตั้งแต่จังหวัดกาญจนบุรี ลงไปทางใต้ เช่น เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าคลองแสง เป็นนกเงือกที่ใกล้สูญพันธุ์



     

        นกเงือกหัวแรด

ชื่อวิทยาศาสตร์ (Scientific name): Buceros rhinoceros

ชื่อสามัญ (Common name): Rhinoceros Hornbill

มีรูปร่างและอุปนิสัย คล้ายคลึงกับนกกกทั้งตัวผู้และตัวเมีย มีหัวและคอดำ โหนกของนกเงือกหัวแรดโค้งงอนขึ้นสีแดง ปากสีเหลือง ก็ทาด้วยน้ำมัน เช่นเดียวกับนกกก หางขาว มีแถบดำ นกเงือกหัวแรดใกล้สูญพันธุ์ไปจากประเทศไทย พบแต่ทางภาคใต้



     

    นกชนหิน

ชื่อวิทยาศาสตร์ (Scientific name): Rhinoplax vigil

ชื่อสามัญ (Common name): Helmeted Hornbill

เป็นนกเงือกชนิดเดียวที่โหนกตันเหมือนงาช้าง มีสีแดงเข้ม จงอยปากตรงสั้น เป็นนเงือกชนิดเดียวที่ขนหางยาวเป็นกรวย 1 คู่ ตัวผู้มีคอเป็นหนังเปลือยย่นสีแดงเข้ม ส่วนตัวเมียมีสีฟ้าซีดๆ พบนกชนิดนี้ทางภาคใต้ มักพบอยู่โดดเดี่ยว หรือ เป็นคู่   มักเกาะอยู่ตามกิ่งไม้ในระดับสูง และ ค่อนข้างตื่นคน ปกติจะอาศัย หากินอยู่ในระดับเรือนยอดของต้นไม้  ตัวผู้จะร้องติดกันดัง ตุ๊ก ...ตุ๊ก ...  ทอดเป็นจังหวะ   ร้องติดกันยาว  เสียงร้องจะ กระชั้นขึ้นเป็นลำดับ   เมื่อสุดเสียง   จะคล้ายเสียงหัวเราะ  ประมาณ 4 - 5 ครั้ง   เมื่อตกใจ จะแผดเสียงสูงคล้ายแตร เหตุที่นกเงือกชนิดนี้ได้ชื่อว่า  ชนหิน  เป็นเพราะเวลามันทะเลาะแย่งอาณาบริเวณกัน  มันจะบินเอาหัวโขกกัน  มีเสียงดังคล้ายกินกระทบกัน   บางครั้ง นกชนหินบินเอาหัวชนกันกลางอากาศ



       

   นกเงือกปากดำ, กาเขา

ชื่อวิทยาศาสตร์ (Scientific name): Anorrhinus galeritus

ชื่อสามัญ (Common name): Bushy-crested Hornbill

มีขนาดเล็กกว่า นกเงือกหัวหงอก ลำตัวสีดำปลอด หางมีสีน้ำตาลอ่อนและดำ ตัวผู้มีปากและโหนกดำปลอด ตัวเมียปากมีสีเหลืองอ่อน และดำ หากินเป็นฝูงเล็ก ๆ เมื่อทำรังตัวผู้จะมีผู้ช่วยมาช่วยป้อนอาหารแก่แม่นก และลูกนกในโพรง อาหารได้แก่ ผลไม้ สัตว์เล็ก ๆ และแมลง พบมากทางภาคใต้ เช่น อุทยานแห่งชาติศรีพังงา



     

   นกเงือกดำ

ชื่อวิทยาศาสตร์ (Scientific name): Anthracoceros malayanus

ชื่อสามัญ (Common name): Black Hornbill

ตัวผู้มีปากและโหนกสีงาช้าง ส่วนตัวเมียปากดำ นกเงือกดำอาจมีพันธุ์ที่มีคิ้วขาวได้ทั้งตัวผู้และตัวเมีย ลักษณะอื่น ๆ คล้ายนกแก๊ก แต่ขนาดใหญ่กว่าเล็กน้อย อุปนิสัยคล้ายคลึงกับนกแก๊ก กินอาหารทุกอย่าง เป็นนกที่พบในป่าที่ราบต่ำ ซึ่งถูกทำลายเกือบ หมดสิ้น และเป็นนกที่ใกล้สูญพันธุ์ไปจากประเทศไทย พบแต่ทางภาคใต้ เช่น เขตห้ามล่าสัตว์ป่าเขาประ-บางคราม



ที่มา: http://kularbly.igetweb.com/index.php?mo=3&art=437911